Seguidores e seguidoras

lunes, 30 de enero de 2012

ABREU A FROUXEIRA

Veñen boas novas desde terras e augas de Valdoviño!!. Esta mesma mañá (8,45 horas) a lagoa decidíu que estaba farta do pasotismo e incompetencia das autoridades e, como unha moza nos bailes de antano, debeu pensar: "se el non se decide, eu tomo a iniciativa". E rompeu a barra, con toda a forza virxinal que gardou durante estes meses.

 As aves e o resto dos habitantes da lagoa agradecerano moito, moitísimo. A Frouxeira volve ser a lagoa que todos queríamos. Só os máis fanáticos e cegos quedarán desorientados agora, sen argumentos, mentras ven como a lagoa volve a quedar "seca". Pero esta vez non hai ninguén a quén botarlle a culpa, pois se tratou dun fenómeno absolutamente natural..

 Parabéns a todos. É un día feliz para todos os naturalistas ferroláns.

domingo, 22 de enero de 2012

De paseo por Ortigueira

Unha vez acabados os censos, hai tempo para relaxarse, pasear e charlar cos amigos máis tranquilamente. Na ría de Ortigueira é raro non atoparse coa tropa do colectivo ornitolóxico "Calidris", fundado hai cinco anos por colegas da vila. Hoxe estaban por alí  Eulogio, Álvaro e Antonio (de esquerda a dereita na foto).


  Olvidando os números por un día, dediquei a mañá á fotografía, que boa falta me fai practicar.

 Aínda que estes Cullereiros (Platalea leucorodia) retrateinos hai uns días. Na ría este ano invernaron un total de sete exemplares.


   De Corvos mariños (Phalacrocorax carbo) a cousa estivo máis ou menos coma sempre. Na baixamar concéntranse na beira da canle central.



     Un bando de seis Gansos cabecinegros (Branta bernicla) apareceu esta semana na ría central, pero onte estaban xa na ría de Ferrol. E, segundo as últimas noticias, estarían agora en Sada. 


Varios Patos culler (Anas clypeata) achegáronse bastante a nós. 


 Este pato der superficie non forma grandes bandadas en Galiza, onde é relativamente escaso, comparado con outras zonas da Península. En Ortigueira chegou a invernar en cantidades de ata 500 individuos, pero nos últimos anos anda entre 100 e 200 efectivos.


    Eu necesitaba a máxima concentración. Aquí recitaba unha serie de mantras en silencio, buscando o favor dos Deuses para sacar unha foto decente.


   Así que cambiei de táctica, e probei o 400 "branco" (glups!) de Eulogio, que mo ofreceu para que probase. Sinceramente, ter iso nas mans acojona...


 Así como quen non quere a cousa, fun acercándome ao meu coche, disposto a unha rápida fuxida. Pero Eulogio, que non me quitaba ollo de encima, deuse conta. Outra vez será....


 Nestas, que se arma un follón de carallo na ría. Os Mazaricos (Limosa spp) saen pitando a toda pastilla. Todos os presentes pensamos o mesmo...


 E alí estaba a "causa": un Falcón (Falco peregrinus) sementando o pánico no intermareal.


 Os Pilros (Calidris alpina) formaron un denso bando. É o que se coñece no argot coma "flocking", o agrupamento ante a presenza dun predador aéreo, que fan moitas aves gregarias.


 Para mín é ún dos espectáculos máis bonitos do mundo natural. Os grandes bandos de limícolas en vó.


 Varios Biluricos (Tringa totanus) arrimáronse ao peirao, buscando refuxio.



 Pasado o perigo, volveron á actividade. Pero xuntiños, por se acaso...


 Ata outra.



miércoles, 18 de enero de 2012

Observaciones variadas

 Durante los censos de acuáticas la única prioridad es contar aves. Las mareas, la lluvia, o los "espantapájaros" de turno, no dan tregua y no hay tiempo para recrearse con fotografías y demás florituras. Son pocos los momentos de relax, aunque siempre surgen pequeñas pausas, para comer o para darle un par de besos a la cámara nueva...

 Si además el colega Manuel Carregal te cede unas fotos, pues ya tenemos material para una entrada nueva. Esta es de unos Ánades rabudos (Anas acuta), que se han vuelto visitantes regulares en la ría de Ferrol. Este año se han contado cinco ejemplares, siempre en la zona de Neda


 Y aunque las estrellas de la ría son los Zampullines cuellinegros, también tenemos Zampullines comunes (Tachybaptus ruficollis). Aparecen siempre en pequeño número repartidos por diferentes ensenadas y embarcaderos de la ría. Algunos ya muestran su bonito plumaje nupcial (moi chula a foto, Manolo, graciñas!)



 La semana pasada, en Cedeira, pudimos observar varias Pollas de agua (Gallinula chrloropus), o Gallinetas, que es como se llaman ahora (casi mejor.... y vamos a dejar este tema). Permanecen siempre muy cerca de la protección del carrizal



 Ayer por la ría de Ortigueira, una vez finalizado el censo, saqué tiempo para tirar una foto muy mala de las Serretas medianas (Mergus serrator).



 O estas Agujas colinegras (Limosa limosa), acompañadas por un Zarapito trinador (Numenius phaeopus).


 En fin yo iba a lo que iba. Para sacar buenas fotos ya disponemos en Ferrol de un buen elenco de fotógrafos magníficos. Como el gran Álvaro Fernández Polo, uno de los más veteranos, y fotógrafo de referencia para todos los aficionados a la Naturaleza.

 En Ortigueira me encontré con el y estuvimos un buen rato juntos. Me contaba las batallitas de antes, cuando sólo tenían carretes Kodak 64 ISO, o cuando había que andar siempre con trípode porque no existían estabilizadores ni hostias en vinagre.. Nada que ver con las facilidades de que disponemos ahora, en todos los aspectos.  Creo que charlando media hora con gente como él aprendes más de fotografía que haciendo un curso de treinta horas.

 Álvaro, con el armamento pesado montado en un trípode, a punto de derribar un helicóptero.. Parece que tenía remordimientos...


 Un fantástico fotógrafo y mejor persona, siempre es un placer coincidir con él.

 Hasta otra.

lunes, 16 de enero de 2012

Censos de acuáticas

  Todos os anos, durante o mes de Xaneiro, realízase un recuento de aves acuáticas nos humidais de toda Europa. En Galiza, por aquilo de que somos moi nosos, non facemos un só recuento, senón dous. Por unha banda está o que encarga a Xunta de Galiza, con persoal contratado para tal fin. E, por outra, o que organiza a Sociedade Galega de Historia Natural, con persoal voluntario, e no que participo eu (son o coordenador para a zona de Ferrol-Ribadeo).


 Desde o segundo fin de semana do mes uns poucos ornitólogos e ornitólogas nos botamos a contar todo bicho que se mova polas nosas rías, lagoas e encoros. E digo "uns poucos" porque a maioría dos afeizoados ás aves teñen hoxe en día outras prioridades (como buscar unha rareza que engrose a súa lista particular de "bimbos" ou conseguir a mega-super-hiper foto).

 Pero se queremos colaborar nos planos de conservación dos nosos espazos naturais e das especies vulnerábeis, necesitamos NÚ-ME-ROS. A importancia de lugares como O Grove, San Simón, Ribadeo ou Ortigueira vén determinado polas poboacións de milleiros de anátidas e limícolas. Por iso é tan importante a realización dos censos, que nos dá unha idea da tendencia na invernada das diferentes especies. Como por exemplo, o alarmante declive do Pilro Común (calidris alpina) na ría de Ortigueira de quince anos para aquí.



  Pero os censos son algo que, sorprendentemente, parecen contar con pouco "gancho" entre a maioría da xente que se dedica á observación da Natureza. Espero chegar a comprender isto algún día...


  Este ano, o clima está acompañando. Mesmo con xornadas de sol, algo pouco frecuente no inverno galego. Probablemente os compañeiros que andan por Lugo e Ourense estean a ter problemas por culpa da néboa, o pior enemigo do censador (e contra o que non hai remedio).

  Pero na comarca de Ferrol o tempo está cumprindo moi ben por agora. O outro día o sol petaba ben na ría de Cedeira. Mentras eu sacaba fotos, o colega Ignacio Allegue desfrutaba controlando unhas bañistas en top-less.


  Falando en serio, o inverno tan suave que está a ter o continente europeu este ano fai que os continxentes invernantes de anátidas e limícolas sexan bastante máis modestos ca outros anos. E os números que estamos sacando por agora non fan máis que confirmalo, con especies ausentes por completo. Caso das Avefrías (Vanellus) ou Píllaras douradas (Pluvialis apricaria), que aparecen na costa ferrolá só con vagas de frío.

 Se non pasa nada raro, e aproveitando uns días libres, mañá completarei o principal censo da nosa zona (e ún dos máis importantes de Galiza): a ría de Ortigueira.

 Ah! esquecía unha cousa neste día tan "especial". Quero despedirme cun forte abrazo solidario para todos os demócratas represaliados, censurados, detidos, torturados ou encarcelados, e para todos os familiares de fusilados mentras Fraga era ministro do réxime franquista. Por si algunha destas vítimas é seguidora deste blogue, que é humilde, pero que ten memoria histórica. POR SUPOSTO QUE SI!!

 Un saúdo

miércoles, 11 de enero de 2012

"A Frouxeira News" (Edición de Ferrol)

A lagoa da Frouxeira segue fecha. Hoxe fun mirar (escéptico) a ver se as marés vivas romperan a barra, pero non lle fixo nin cóxegas. O problema é a grande distancia que hai entre a lámina lacustre e a beiramar.  Ademáis a zona onde é máis probable que rompa por si mesma é precisamente na parte occidental da canle pois, como se aprecia na foto, é o lugar onde a distancia entre lago e mar era menor hoxe. A destrución dalgunha das dunas cercanas (por arrastre da corrente) semella máis que probábel neste caso.


 Este dano no cordón dunar non será nin de lonxe, coma o que sofreu A Frouxeira a mediados do século pasado.

   Porque a xente penso que non se fai unha idea da dimensión do que falamos cando disto se trata. Nesta foto marquei en vermello unha área que nos mapas do Instituto cartográfico aparecían como dunas nos anos corenta. A parte da actual lagoa incluída dentro dese trazo TAMÉN era duna. Algo que algúns predicadores integristas descoñecen e que, moi probablemente, influía moito no funcionamento da lagoa. Tanto por impedir a sedimentación de areas na parte NO, como, probablemente, axudando ao desaugue natural da lagoa.


 O que antes era duna transformouse nunha enorme depresión na que a auga acumulada acabou por formar charcas de carácter máis ou menos estacional, e de grande interese para anfibios e insectos acuáticos, coma os Odonatos. Algunha destas charcas (a "charca das espadanas", hoxe colmatada) tivo importancia como lugar de cría para as aves acuáticas nos anos 80 e 90. Estaba situada no lugar que nesta foto está cuberta por canaveira (Phragmites australis).


 Para os colegas herpetólogos, comentar que toda esta depresión foi un lugar de gran presenza do precioso Sapo corredor (Bufo calamita), que cría en charcas superficiais. Pregúntome qué efectos pode ter na súa poboación esta crecida, que anegou a mellor zona de dunas grises (as dunas móbiles creo que son un hábitat menos favorábel para a especie, corrixídeme se me equivoco)


 Para aliviar o cabreo desta situación, fun dar unha volta pola praia, a ver se lles daba unha alegría aos amigos gaivoteiros, en forma de anelas. Pero nada. Apenas había unhas cantas Larus grandes frente ao illote da Percebelleira. Levaba só a cámara, pero non detectei ningunha marcada.


 As pegadas da fermosa Lontra (Lutra lutra) percorrían a praia, que visita sempre pola noite.



 Ún dos efectos colaterais desta inusual crecida é o desprazamento de moitas especies fóra do seu hábitat natural de canaveira-xunqueira. A Lontra pode verse arestora nadando mesmamente en áreas de monte, que permanecen baixo a auga, como puiden comprobar o outro día. E os Xabalís (Sus scrofa) están a aparecer de maneira sorprendentemente habitual nas fincas colindantes coa lagoa, coma nos comentaban os portavoces veciñais o outro día.

 A que non se move do seu hábitat de toxeira costeira é a Papuxa do mato (Sylvia undata)


 Porque na nosa comarca é o mellor representante ornítico das matorreiras de Toxo que tanto abondan en áreas degradas polo lume e nas zonas máis costeiras de acantilado e duna.


 Non saíu ben enfocada, pois xa comentei que teño dificultades técnicas neste sentido. E con tanto toxo no conseguín que saíra ben, malia curta distancia á que estaba. Pouco a pouco...


 En fin, seguiremos informando.

lunes, 9 de enero de 2012

Primeiras fotos reflex en Ortigueira

Teño que recoñecer que me está custando bastante adaptarme ao novo enfoque da reflex. Pero os resultados comezan a aparecer, logo duns días de prácticas.  Hoxe pola mañá estiven na ría de Ortigueira e, logo de pegar unha "batida" polas xunqueiras de Ladrido, adiqueime asimplemente a practicar coa Canon. Tamén contei algunhas cousas. A finais desta semana vou comezar os censos en serio e daquela non haberá tempo para fotos.
 Isto foi o que vin esta mañá:

- 3 Mobellas grandes (Gavia immer). Poño unha foto testemuñal.


- 82 Patos culleretes (Anas clypeata) frente á vila de Ortigueira. Só levaba os binóculos, o que limita moito o censo na ría central.


- 5 Pentumeiros (Melanitta nigra). O outro día vin 8 en Mera que, probablemente, sexan un grupo diferente.


- 45 Biluricos comúns (Tringa totanus). Ún deles tivo éxito na xornada de caza. Carrexaba un peixe que tiña toda a pinta de ser un Lorcho (Blennius sp). A diferenza entre a calidade do sensor reflex, frente ao da anterior "bridge", queda patente nesta imaxe.


- 1 Bilurico escuro (Tringa erythropus)

-14+ Pilros grosos (Calidris canutus)

- 2 Gaivotas cabecinegras (Larus melanocephalus) Poño unha serie de fotos.








 En fin, quedei moi contento coa nova cámara logo desta sesión de fotografía.

sábado, 7 de enero de 2012

Un día en Xermade

  Estos días grises con nubosidad permanente y orballo son bastante favorables para la búsqueda y observación de anfibios, para los que Galiza es toda una "potencia". Normalmente esta situación meteorológica acompaña los frentes cálidos de las borrascas, por lo que suelen coincidir también con unas temperaturas suaves.

  Así que me fuí a dar una vuelta por los montes de Xermade, al norte de la "dorsal galega".  Dejé la reflex en el coche y saqué la vieja Olympus, ya que dispone de macro. Aunque el día no se prestaba para muchas florituras fotográficas, entre la niebla y la lluvia.. (hablo a mi nivel de principiante, se entiende)


 Lo primero que hice fué localizar un pequeño río de aguas limpias. Eso aquí no es difícil.


 Normalmente las zonas un poco remansadas concentran la mayor parte de la vida subacuática, por motivos obvios. La corriente obliga a gastar energía.


 Levantando piedras en la orilla y en el propio cauce, encontré un juvenil de nuestra joya faunística: la Salamandra rabilarga (Chioglossa lusitanica) un anfibio muy ligado a estos entornos. Lamentablemente no me dió tiempo a armar la cámara y se me escapó.

 Bajo las piedras había larvas de Mosca de las piedras ( orden Plecoptera) y de Frigáneas  (orden Trichoptera). Éstas últimas, sobradamente conocidas por todos los naturalistas, viven dentro de un estuche, al modo de un Cangrejo ermitaño. Esta "casa" es construída con diferentes materiales, dependiendo de si la especie se encuentra en aguas estancadas o corrientes. En los ríos las larvas de la frigánea hacen su estuche con pequeñas piedras que une con seda (que forma un tubo en su interior, donde se refugia la larva).


 Una numerosa presencia de estos insectos (especialmente plecópteros) suele indicar una buena calidad de las aguas.

 Pero yo iba a lo que iba. En las orillas del regato encontré varias Ranas patilargas  (Rana iberiaa), un anuro ciertamente abundante en nuestros cauces fluviales bien conservados.



 Busqué Ranas bermejas (Rana temporaria) en su hábitat característico del suelo forestal, cubierto de hojarasca y musgos..


 .... pero sólo encontré más patilargas. Como esta otra hembra grávida.



 La cogí un momento (después de humedecer las manos) para mostrar las ingles onde se vislumbran los embriones oscuros de la futura puesta.


 Después, subí hasta la Serra da Loba, cubierta de molinos eólicos. Allí, en un arroyo medio estancado había muchas puestas de Rana bermeja. Algunas de ellas ya habían eclosionado hace días y los renacuajos se refugiaban de la corriente como podían.



 La mayor parte de las puestas se encontraban cercanas a unas brañas de Erica/Ulex/Molinia, donde la bermeja resulta más frecuente



 Y como el día no daba para mucho más pues finalizó la salida.