Seguidores e seguidoras

sábado, 30 de marzo de 2013

P.N. de Enciña da Lastra, 2ª parte. Practicando el macro

   Seguimos. Después de comer un bocata, me fuí a la zona de Biobra. De camino, había una buena perspectiva de los montes de Pena Trevinca.


   Los "soutos" (plantaciones de Castaños) presentan ahora un aspecto poco atractivo. Este invierno tardío no ayuda tampoco a que la vida se muestre con especial vigor.


  Revisando el pantalón, en busca de las molestas garrapatas, encontré un polizón, que resultó ser una araña minúscula, parecida a las saltadoras habituales que se ven en umbelíferas o en muros de los edificios.
 

  No dispongo de guías específicas, así que si alguien puede ayudar...

Araña no identificada

  Mientras "viajaba" sobre mi pantalón, aprovechaba para comerse un pobre insecto desafortunado (quizá una hormiga?).

  Cerca de Biobra me encontré con lo que, para los herpetólogos (y entomólogos), supone un auténtico paraíso: un cortafuegos entre matorral mediterráneo de jaras y lavandas, lleno de piedras. Además muchas de esas piedras estaban "vírgenes". Porque os puedo asegurar que se nota mucho por donde ha pasado otro colega antes. Las posibilidades de encontrar cosas siempre son mucho mayores en lugares donde las piedras llevan tiempo asentadas sobre el suelo y non han sido levantadas.


     Una pena que me quedara sin batería, pero me dió tiempo a retratar bastantes cosas interesantes, como esta ninfa de Empusa pennata, una mantis espectacular que sólo he visto en las áreas más mediterráneas de Galiza.

Mantis (Empusa pennata)

  O este Grillo común con la piel recién mudada (que estaba al lado como si fuese una chaqueta vieja). Nunca había encontrado antes un Grillo con este aspecto y al principio me desconcertó muchísimo, hasta que vi la muda.

Grillo campestre (Gryllus campestris)

     Hasta que visité Enciña da Lastra, hace unos años, nunca había visto Termitas. Asociaba este insecto a las áreas mucho más cálidas, pero llegan hasta aquí, donde es frecuente encontrar termiteros bajo piedras, allí donde haya trozos de madera, de la que se alimentan. En este caso la identificación es fácil, pues sólo hay dos especies en Europa (según la Chinery), de las cuales la Kalotermes flavicollis es la que me encontré. Además de pequeñas diferencias de fisonomía con la otra termita (Reticulitermes lucifugus), sus colonias son bastante más pequeñas, de unos cientos de individuos.


  Aunque me da vergüenza decirlo, pensaba que pertenecían al orden de lo himenópteros, pero no es asi. Las termitas forman un orden propio llamado Isoptera. No obstante, y como los himenópteros, también mantienen una fuerte estructura social jerarquizada. Aquí tenemos una "termita soldado", mostrando su enorme cabeza y sus potentes mandíbulas:

Termita (Kalotermes flavicolis), soldado

  El día estaba fresco, pero este juvenil de Lagarto ocelado parecía animarse a salir a tomar el sol ...


   ...y finalmente se animó. Por su pequeño tamaño, casi daban ganas de ayudarle, como a un bebé. Pero estos bichos son extremadamente ágiles desde su mismo nacimiento, y se subió a la piedra con una rapidez que sólo conocemos quienes nos dedicamos a la herpetología.

Lagarto ocelado (Timon lepidus) juvenil

  Pero lo mejor vino al final. Por lo visto, esta época es especialmente productiva en lo que se refiere a la localización de Lagartijas cenicientas (Psammodromus hispanicus). Os puedo asegurar que es habitualmente un reptil rapidísimo y que resulta en extremo dificilísimo de observar (ya no digamos de capturar) en condiciones normales, debido a su velocidad. la mayoría de las veces será una visión fugaz, mientras corre entre matas de Lavanda. Pero en esta época se encuentran con facilidad bajo piedras, y muestran una actividad mucho menor, debido a las bajas temperaturas, por lo que es más fácil observarlas.


   Encontré tres ejemplares adultos. Dos de ellos de talla nomal. El otro, de "talla "extra". La verdad es que no contaba encontrarme con éstas, porque hubiese llevado el metro, ya que tengo la teoría de que en la zona hay una variante muy grande de la especie. No tengo un metro en el ojo, pero he visto muchísimas lagartijas a lo largo de mi vida, y en A Lastra me he encontrado con varias cenicientas "tamaño Bocagei". Y eso no son los 50 mm que se citan en las bibliografías como longitud corporal (cabeza-tronco). La grande se me escapó, pero a dos de ellas las acribillé a fotos:

Lagartija cenicienta (Psammodromus hispanicus)

NOTA: Ninguno de los ejemplares de las fotografías ha sido manipulado (ni tocado siquiera, excepto la arañita de mi pantalón, lógicamente). Lo digo para los puristas ortodoxos e integristas varios.

 Bueno, espero que lo hayáis pasado bien por A Lastra. Aunque imagino que muchos de vosotros andaréis estos días por África, Villafáfila, Pirineos, Tablas de Daimiel o por Doñana (yo por ahora no puedo permitirme escapadas así). En cualquier caso, deseo que tengáis un buen viaje y cuidado en la carretera!

P.N. de Enciña da Lastra, 1ª parte. Buscando el Picogordo

    El pasado jueves, día 28, me acerqué al P.N. de Enciña da Lastra, situado en el extremo noreste de la provincia de Ourense. Allí el cañón del Sil se convierte en una frontera natural entre esta provincia y la de León. Dada la previsión meteorológica me pareció un lugar donde escapar de la lluvia, y acerté. Apenas cayeron unas gotas e incluso salió el sol brevemente y con el invierno tan largo que estamos teniendo en la costa me sentó de maravilla volver a ver a Lorenzo.


  Pensaréis que siempre pongo la misma foto... y es cierto. Aquello está tan alterado que resulta difícil encontrar una panorámica que no esté dominada por líneas de alta tensión, canteras o montes quemados. Por mucho que presuma la Administración, da auténtica pena ver como puede estar así un parque natural.

   A pesar de tratarse de una de las áreas más secas de Galiza, este invierno tan extraordinariamente húmedo se deja notar. Incluso en Vilar de Silva la tierra chorrea agua y dice basta. Lo nunca visto por este que escribe!

Agua de escorrentía saliendo del suelo

 Al grano. Mi intención era localizar al Picogordo (Coccothraustes coccothraustes), un fringílido de distribución muy limitada por estas tierras del noroeste. Aún encima se trata de un pájaro tímido y muy discreto, que ni siquiera emite canto para localizar (apenas unos reclamos mínimos), así que su detección no es empresa fácil.
  Sin embargo en el período  2002-2004 pudimos observar en varias ocasiones grupos familiares y ejemplares adultos en una ladera forestal cercana a Vilar de Silva, considerando como probable la cría de la especie. Posteriormente las observaciones se fueron volviendo más raras poco a poco y en los últimos años no he sido capaz de localizarlo, a pesar de haber invertido bastantes horas.
  Anteayer volví a intentarlo, aprovechando que hay más visibilidad, debido a que no han salido las hojas todavía. El transecto habitual a primera hora de la mañana, a ritmo muy lento, en completo silencio y realizando numerosas "estaciones de escucha" en lugares con buena panorámica. Pero nada. Escuché un reclamo poco usual pero, al consultar el CD de cantos, vi que no se correspondía con el del Picogordo. Lo ideal hubiese sido emplear reclamos, pero yo no tengo autorización para ello.
  Desde que tengo cámara he intentado lograr una foto de este precioso fringílido, pero me temo que va a ser imposible. Y como me sabe mal no tener alguna imagen, pongo un dibujillo que hice en el cuaderno de campo.


   A lo largo de la mañana, las observaciones más interesantes en Vilar de Silva fueron:
 - 1 Vencejo real (Apus melba)
- Un grupo de más de 20 Aviones roqueros (Ptyonoprogne rupestris)

 Avión roquero (Ptyonoprogne rupestris)

- Una pareja de Milanos negros (Milvus migrans). Decidieron montárselo cerca del nido y allí mismo decidieron aparearse.
- Un águila no identificada (la ví desde atrás, pero creo que sería una culebrera)
- Un Gavilán (Accipiter nisus)
- Varios Cernícalos vulgares (Falco tinnunculus)
- Tres Picos picapinos (Dendrocopos major)
- 2 parejas de Chovas piquirrojas (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
- Muchos Pinzones vulgares (Fringilla coelebs) cantando por todas partes

 Milano negro (Milvus migrans)

Cernícalo vulgar (Falco tinnunculus)

En el camino sorprendí a ésta:

Lagartija ibérica (Podarcis hispanica)

 Su aspecto tan raro se debe probablemente a que estaba a punto de mudar la piel. Por cierto, que a diferencia de los ofidios, la piel de los lacértidos se desprende a trozos (no sé yo como demonios iba a hacer un bicho con patas para quitársela entera). La verdad es que así parece una de estas especies tan feas que existen en las islas volcánicas, como Canarias o Galápagos.

 Pero de lagartijas y otros pequeños personajes ya os contaré en la segunda parte. A ver si me da tiempo hoy (os adelanto que tuve ocasión de practicar con el macro)

viernes, 29 de marzo de 2013

Avistamentos importantes na Frouxeira

 Mentras preparo unha entrada sobre a miña visita onte ao P.N. da Lastra vou publicar outra, que considero de grande interese local. Esta mañá paseime pola Frouxeira e, sinceramente, vin pouco pero selecto.  Catros especies que xustifican o post:

- FAISÁN.
   A primeira ahora realicei os transectos habituais polos prados de Taraza, en Meirás, pois este ano quero facerlle un seguimento ás Folosas pintadas (Locustella naevia) que anidan na zona, e iso inclúe averiguar as datas de chegada. Por agora nada, pero si puiden sorprender un fermoso macho de Faisán vulgar (Phasianus colchicus).
   A Primavera é a estación na que resulta máis doada a súa detección, sobre todo grazas ao seu reclamo territorial (un "coo-oor-coc" moi gallináceo). A de hoxe foi a primeira observación logo de inverno, época na que parece que os tragase a terra, polo difícil que é observalos.

 Faisán vulgar (Phasianus colchicus), macho

  Na comarca de Ferrol o Faisán conta con varios núcleos reprodutores bastante estábeis, moitas veces asociados a zonas húmedas e compartindo, curiosamente, o mesmo hábitat que a Folosa pintada. Resulta intrigante qué pode levar a dúas aves tan diferentes a compartir requerimentos de hábitat, pero así é: os lugares onde teño detectado a presenza da Folosa (prados de Doniños, Valdoviño ou no val de Moeche) son case coincidentes cos do Faisán. Vai ti saber...

- ÁGUIA PESCADORA. Pois hoxe non vin unha, senón as dúas que xa observara Eloi en Forcadas! Unha delas era adulta, a outra non o teño claro (fáltanme guías "top" para identificación). Pero o máis interesante foi o seu comportamento. Fóronse xuntiñas pola praia e tomaron dirección cara uns cantís mariños. Intentei seguilas no coche a toda pastilla, pero as perdín. Insisto en que debemos estar moi atentos con esta especie.

- BUBELA. Pois outra nova foi a observación a curta distancia dunha Bubela (Upupa epops), ave que na zona aparece só no paso primaveral. Atopeime con unha, dentro dunha finca particular sitada entre casas.
  Até hai pouco a Bubela debeu ser ave reprodutora na aldea ferrolá de Liñares, un lugar con certo carácter mediterráneo no que a fauna se refire, e inzada de muros e casas de pedra. Pero hai anos que non a vexo por alí.

Bubela (Upupa epops)

- FALCÓN COMÚN. E xa postos en faena, achegueime tamén a unha furna na que teño documentada a cría do Falcón alomenos desde o ano 1988. A verdade é que quería afotar o Merlo azul (Monticola solitarius), que non vin. Ún dos falcóns veu por alí para saudar. O outro chiaba desde o emprazamento do niño probablemente (hoxe non quixen achegarme moito, pero parece que volve a ser o dos anos oitenta). Como comprenderedes non podo revelar o lugar exacto do niño, "por motivos de seguranza".


  Cada vez que estás diante dun niño desta auténtica xoia da nosa Natureza, sínteste un privilexiado. Sobre todo por veren cómo se conserva este territorio de cría co paso dos anos.

 Falcón común (Falco peregrinus)

 Pola costa, apareceron tamén outros habitantes típicos, como unha parella de Choias (Pyrrhocorax pyrrhocorax) e outra de Corvos (Corvus corax), Lavercas (Alauda arvensis), Corvos mariños cristados (Phalacrocorax aristotelis), Gaivotas patimarelas (Larus michahellis),... Pero as catro especies citadas anteriormente cobraron hoxe especial protagonismo, sen dúbida.

 Acantilados típicos de Valdoviño

 Espérovos na Lastra.

domingo, 24 de marzo de 2013

Bicheando pola ría de Ribadeo

   Teño censado a Ría de Ribadeo en moitas ocasións, pero apetecíame voltar para ver aquilo en Primavera. Hoxe dispuña do día completo, así que, vendo o prognóstico meteorolóxico,  pensei que a Mariña lucense podía ser un lugar onde fuxir da chuvia (chovía con forza cando cheguei, pero o ceo deixoume logo tres ou catro horas de "tregua", ás que lles saquei proveito).


 Río Eo ao seu paso por Abres

 Estamos en Marzo, ergo, na "operación saída" para os Sapos comúns, que estes días morren por milleiros atropelados nas estradas que bordean os nosos ríos, mentras intentan chegar aos seus lugares de freza. Ás veces podemos atoparnos densidades elevadísimas de sapos mortos en certos tramos asfaltados.

 Sapo común (Bufo bufo) esmagado na estrada

 Aproveitando a chuvia, buscaba anfibios activos, ao abrigo das herbas da ribeira. E, cando esperaba máis ben outras especies, sorprendín esta Rá verde, media atontada polo frío.

Rá verde (Rana perezi)

 Nunha canle tres Tritóns comúns pelexaban por conquistar unha femia (a da esquerda da foto). O macho da parte superior parece o máis espabilado.


 Pintafontes comúns (Lissotriton Boscai)

A seguinte imaxe lémbrame a paisaxe que vin en dúas fotos tomadas a principios do século pasado en Pontedeume e Viveiro. Así era o noso litoral!

Áreas de prado próximas a Vegadeo (Asturies)

  As diferentes xunqueiras da ría interior varían segundo a salinidade e a maior ou menor influencia mareal. Hai canaveiras de Phragmites australis, xunqueiras de Scirpus spp, Juncus spp e Spartina sp. Atopei algunhas pequenas extensións de Typha latifolia, e unhas áreas moi boas de Cladium mariscus, como éstas que aparecen en primeiro plano.



 Nesta canaveira pareceume escoitar o canto dunha Escribenta das canaveiras (Emberiza schoeniclus), pero non puiden confirmalo. A verdade é que teño o oído un pouco atrofiado.



  Ben, en canto escampou puiden sacar as ópticas. E o primeiro que enfoco, zas!, unha Lontra alimentándose no intermareal do "Muro das Lamas". Que conste que, así de memoria, penso que é a miña primeira observación da especie aquí.

 Lontra (Lutra lutra)

  Outras cousas de interese que vin na ría fóron:

- 1 Mergullón de pescozo negro (Podiceps nigricollis)
- 1 Garza branca (Egretta alba)
- 1 Cullereiro (Platalea leucorodia)

Garza branca (Egretta alba)

Cullereiro (Platalea leucorodia), xoven

- Alavancos (Anas platyrhynchos). Non detectei xa ningún Asubión (Anas penelope) nin Rabilongo (Anas acuta)
- Unha parella de Patos bastardos (Aythya marila). Poño unha "foto" testemuñal (era moita distancia)

Parella de Patos bastardos (Aythya marila)

- 14 Pentumeiros (Melanitta nigra)
- Unha Águia pescadora (Pandion haliaetus). Ésta é a pescadora máis famosa e polémica do mundo mundial, podedes crerme...

Águia pescadora (Pandion haliaetus)

- Un Rascón (Rallus aquaticus). Detectado polo reclamo.
- 3 Gabitas (Haematopus ostralegus)
- 15 Píllaras cincentas (Pluvialis squatarola)
- 4 Mazaricos chiadores (Numenius phaeopus)
- 7 Mazaricos reais (Numenius arquata)
- 4 Biluricos comúns (Tringa totanus)
- 1 Bilurico escuro (Tringa erythropus)
- 41 Biluricos claros (Tringa nebularia)

Bilurico escuro (Tringa erytrhopus)

Biluricos claros (Tringa nebularia)

 Logo achegueime ata a famosa Charca de Rinlo, a meca das rarezas pola costa norte galega. Recei para non atoparme con ninguén coñecido (sempre podería dicir que andaba buscando anfibios).

 Charca artificial de Rinlo

 A charca ten moi boa pinta, aínda que non observei ningún anfibio; e agora falo en serio. A priori reúne unhas condicións bastante boas para a reprodución de rás, sapos e tritóns, pero sorprendentemente non vin nada.

 De aves, pois 6 Patos culleretes (Anas clypeata) e un bando de 6 Virapedras (Arenaria interpres) foi o máis noticiable, neste lugar tan propenso a novidades extraordinarias. Ún dos virapedras mirou o reloxo, veu que era a preamar e marcharon todos para o correspondente reposadoiro mariño.


 Virapedras (Arenaria interpres)

  Por último encontrei esta pequerrecha baixo unha pedra. Poucas veces teño observado este padrón cromático (manchas pequenas e máis alaranxadas do que semellan na foto). No sei se pode corresponder con fenotipo S.s. bernardezi puro ou non. Iso queda para ti, Martiño. Tiña o GPS sen pilas, pero seguro que ti has ter as coordenadas da famosa charca. Se non mírochas eu no mapa.

Píntega común (Salamandra salamandra) xuveníl

E, por suposto, esta entrada quero adicarlla a Enrique Sampedro, por motivos obvios (Ría de Ribadeo). Aínda que non poda volver pola terra todo canto el quixera. Un abrazo Quique!




sábado, 23 de marzo de 2013

Chorlitejo chico (Charadrius dubius)

Esta mañana, volvía a hacer "la ronda" por la laguna de A Frouxeira, donde la cosa sigue igual. Hice un mini censo de lo más interesante:
- 23+ Zampullines chicos (Tachybaptus ruficollis). Ahora mismo la laguna está bastante baja y van a tener que esperar para iniciar la nidificación, me temo.
-7 Garcetas comunes (Egretta garzetta)
- Bastantes Frisos (Anas strepera) y Ánades reales (Anas platyrhynchos). Como novedad, pude observar la primera pollada de Azulón. Una pareja paseaba a trece preciosas "bolitas" de apenas un par de días por la zona del "Lago pequeno".
- 40 Cercetas comunes (Anas crecca)
- 52 Cucharas (Anas clypeata). Seguimos con un número muy por encima de lo habitual.
- Un Águila pescadora (Pandion haliaetus) joven que apareció a las 9,15 h. Comentaba Eloi Saavedra que había visto dos juntas el otro día en Forcadas al atardecer. Pienso que las águilas que aparecen en la zona utilizan aquello como dormidero y la laguna como territorio de caza. Atentos en el futuro con esta rapaz. Viendo la evolución espectacular que ha experimentado la especie durante las últimas décadas en la zona no descartaría nada a medio plazo....
- 11 Gallinetas (Gallinula chloropus). Parece que este rálido se está recuperando un poco después de unos años en los que apenas se veían ejemplares, coincidiendo con la irrupción masiva del Jabalí en el humedal (lo que hay que hacer para no mencionar la palabra "plaga", uy, perdón, lo he dicho!!..). Aunque mucho me temo que no volveremos a ver aquellas concentraciones de hasta 35 Gallinetas que se podían observar en los años ochenta)

Galllinetas (Gallinula chloropus)

- 2 Andarríos chicos (Actitis hypoleucos)
- 1 Chorlitejo chico (Charadrius dubius). La mini-avanzadilla de las limícolas de Primavera. El año pasado descubrí una pareja anidando en la montaña ourensana y que supone, probablemente, el lugar de cría situado a mayor altitud en Galiza (pincha). Entonces no pude fotografiarlos, para no poner en peligro al pollo. Y ahora me despaché a gusto con este ejemplar en paso:





Chorlitejo chico (Charadrius dubius)

 Hasta la próxima!