Seguidores e seguidoras

sábado, 30 de marzo de 2013

P.N. de Enciña da Lastra, 2ª parte. Practicando el macro

   Seguimos. Después de comer un bocata, me fuí a la zona de Biobra. De camino, había una buena perspectiva de los montes de Pena Trevinca.


   Los "soutos" (plantaciones de Castaños) presentan ahora un aspecto poco atractivo. Este invierno tardío no ayuda tampoco a que la vida se muestre con especial vigor.


  Revisando el pantalón, en busca de las molestas garrapatas, encontré un polizón, que resultó ser una araña minúscula, parecida a las saltadoras habituales que se ven en umbelíferas o en muros de los edificios.
 

  No dispongo de guías específicas, así que si alguien puede ayudar...

Araña no identificada

  Mientras "viajaba" sobre mi pantalón, aprovechaba para comerse un pobre insecto desafortunado (quizá una hormiga?).

  Cerca de Biobra me encontré con lo que, para los herpetólogos (y entomólogos), supone un auténtico paraíso: un cortafuegos entre matorral mediterráneo de jaras y lavandas, lleno de piedras. Además muchas de esas piedras estaban "vírgenes". Porque os puedo asegurar que se nota mucho por donde ha pasado otro colega antes. Las posibilidades de encontrar cosas siempre son mucho mayores en lugares donde las piedras llevan tiempo asentadas sobre el suelo y non han sido levantadas.


     Una pena que me quedara sin batería, pero me dió tiempo a retratar bastantes cosas interesantes, como esta ninfa de Empusa pennata, una mantis espectacular que sólo he visto en las áreas más mediterráneas de Galiza.

Mantis (Empusa pennata)

  O este Grillo común con la piel recién mudada (que estaba al lado como si fuese una chaqueta vieja). Nunca había encontrado antes un Grillo con este aspecto y al principio me desconcertó muchísimo, hasta que vi la muda.

Grillo campestre (Gryllus campestris)

     Hasta que visité Enciña da Lastra, hace unos años, nunca había visto Termitas. Asociaba este insecto a las áreas mucho más cálidas, pero llegan hasta aquí, donde es frecuente encontrar termiteros bajo piedras, allí donde haya trozos de madera, de la que se alimentan. En este caso la identificación es fácil, pues sólo hay dos especies en Europa (según la Chinery), de las cuales la Kalotermes flavicollis es la que me encontré. Además de pequeñas diferencias de fisonomía con la otra termita (Reticulitermes lucifugus), sus colonias son bastante más pequeñas, de unos cientos de individuos.


  Aunque me da vergüenza decirlo, pensaba que pertenecían al orden de lo himenópteros, pero no es asi. Las termitas forman un orden propio llamado Isoptera. No obstante, y como los himenópteros, también mantienen una fuerte estructura social jerarquizada. Aquí tenemos una "termita soldado", mostrando su enorme cabeza y sus potentes mandíbulas:

Termita (Kalotermes flavicolis), soldado

  El día estaba fresco, pero este juvenil de Lagarto ocelado parecía animarse a salir a tomar el sol ...


   ...y finalmente se animó. Por su pequeño tamaño, casi daban ganas de ayudarle, como a un bebé. Pero estos bichos son extremadamente ágiles desde su mismo nacimiento, y se subió a la piedra con una rapidez que sólo conocemos quienes nos dedicamos a la herpetología.

Lagarto ocelado (Timon lepidus) juvenil

  Pero lo mejor vino al final. Por lo visto, esta época es especialmente productiva en lo que se refiere a la localización de Lagartijas cenicientas (Psammodromus hispanicus). Os puedo asegurar que es habitualmente un reptil rapidísimo y que resulta en extremo dificilísimo de observar (ya no digamos de capturar) en condiciones normales, debido a su velocidad. la mayoría de las veces será una visión fugaz, mientras corre entre matas de Lavanda. Pero en esta época se encuentran con facilidad bajo piedras, y muestran una actividad mucho menor, debido a las bajas temperaturas, por lo que es más fácil observarlas.


   Encontré tres ejemplares adultos. Dos de ellos de talla nomal. El otro, de "talla "extra". La verdad es que no contaba encontrarme con éstas, porque hubiese llevado el metro, ya que tengo la teoría de que en la zona hay una variante muy grande de la especie. No tengo un metro en el ojo, pero he visto muchísimas lagartijas a lo largo de mi vida, y en A Lastra me he encontrado con varias cenicientas "tamaño Bocagei". Y eso no son los 50 mm que se citan en las bibliografías como longitud corporal (cabeza-tronco). La grande se me escapó, pero a dos de ellas las acribillé a fotos:

Lagartija cenicienta (Psammodromus hispanicus)

NOTA: Ninguno de los ejemplares de las fotografías ha sido manipulado (ni tocado siquiera, excepto la arañita de mi pantalón, lógicamente). Lo digo para los puristas ortodoxos e integristas varios.

 Bueno, espero que lo hayáis pasado bien por A Lastra. Aunque imagino que muchos de vosotros andaréis estos días por África, Villafáfila, Pirineos, Tablas de Daimiel o por Doñana (yo por ahora no puedo permitirme escapadas así). En cualquier caso, deseo que tengáis un buen viaje y cuidado en la carretera!

12 comentarios:

  1. Me ha gustado volver a 'visitar' A Lastra. El año pasado fui unos días en abril y me quedé con ganas de ver más cosas. Gracias por compartir tus experiencias.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Grazas a vos por lerme. E a mellor época para A Lastra é Maio. Bueno, para A Lastra, para Villafáfila, para Ancares, para Valdoviño,....para todo!!
      Unha aperta

      Eliminar
  2. Ola meu!

    Interesante post, o macro mola!
    Só comentarche que as Psammodromus hispanicus galegas (e do W ibérico) son outra especie: Psammodromus occidentalis (http://www.vertebradosibericos.org/reptiles/pdf/psaocc.pdf).

    Apertas amigo,
    Damián

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Definitivamente, estamos todos locos, Damián... Veño de ler ese enlace. Distinto número de poros femorais?, Fuciño máis apontado? número de escamas gulares? Pois eu NÉGOME a recoñecer tal especie!!. Podarcis hispanica e P. Bocagei teñen rasgos que xustifican sobradamente a diferencia interespecífica que se fixo. Mesmo Rana temporaria parvipalmata ou S. salamandr bernardezi me parecerían merecedoras de tal trato con respecto ao taxón nominal. Pero a ónde coño imos chegar? Por favor, por favor... Na guía de Reptiles españoles de Salvador e Pleguezuelos, editada en 2002, nen sequera se menciona coma subespecie P. occidentalis, e agora xa é unha "especie"???
      Estou farto de tanta ghilipollez. Ou me convence un tal Pedro Galán do contrario, ou omitirei neste blogue toda referencia a ese novo invento moderno, creado para beneplácito exclusivo das editoriais e de catro flipaos. Xa está ben, coño...
      Un abrazo e graciñas pola información (ti non tes culpa de nada)

      Eliminar
  3. Por certo, resulta que, segundo a ciencia, eu, un senegalés de dous metros e un ecuatoriano de metro corenta somos a mesma especie (Homo sapiens sapiens). Porque "nos podemos reproducir" (coa senegalesa, se podo escoller, non co senegalés...)
    Pero dous bichos que hai que mirar con lupa para ver unha diferenza, son distintas especies...
    Pois menos mal que a ciencia é lóxica e racional.

    ResponderEliminar
  4. Pois non che queda nada, Bufo spinosus, Hyla molleri, Ichtyosaura alpestris, Podarcis liolepis..
    O unico que o pode arranxar e que xunten Discoglossus galganoi/jeannae, ou os Alytes..

    Cesar Ayres

    ResponderEliminar
  5. Este comentario ha sido eliminado por el autor.

    ResponderEliminar
  6. Ben, o exemplo que puxeches ti antes, e o mesmo que usaba eu. So que eu troco senegales por esquimal, pero a idea ven sendo a mesma.. Ok?
    O que pasa e que isto e coma o das normas de trafico, podenche gustar ou non, pero son as que son..

    ResponderEliminar
  7. Máis beb, César, sería como se cambiaran as normas de tráfico cada semana. Hoxe podes ir a 120 e mañá a 160, logo a 80. Hoxe conducimos pola dereita e mañá pola esquerda. Hoxe vives na Praza da Vila, e mañá chámase Praza Central, etc, etc.
    Non se trata de que haxa normas, senón no cambio constante nelas. E iso en calquera ámbito da vida produce moitas molestias.
    Evidentemente hai cambios necesarios, como o de adaptar os nomes franquistas das rúas (citábao Martiño o outro día) e hai que crealas onde non existían (a mal chamada "Lei antitabaco" ou a necesaria regulación co dos cans...)
    Pero estes cambios taxonómicos, para min, non son necesarios en absoluto. E as explicacións que se dan para xustificalos chocan frontalmente coa miña maneira de pensar, na maioría dos casos. Por iso me opoño a eles.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Non, home, non, estás moi errado. As normas de tráfico ou as leis son unha convención social para modular o noso comportamento. Se foran lóxicas e científicas poderían cambiar cada semana pero non o son. Imaxina un estudo que di que tal límite de velocidade é incorrecto por non sei que motivo científico. Pois, se as leis seguiran as normas da ciencia, cambiariase o límite.
      A herpetoloxía, como disciplina científica que é, segue só as normas do método científico (ou polo menos debería ser así). Se hai un estudo serio e ben realizado que di que as Hyla arborea ibéricas pertencen a unha especie diferente das de Centroeuropa, pois debemos actuar en consecuencia. Isto é unha putada pero é o que hai e a maior demostración é o ben que funciona a ciencia e o mal que funciona a lexislación.
      Por certo, están sendo tremendamente Xabicentrista. ¿Por que non dis Vipera berus e dis Vipera seoanei? ¿Ou non dis Lacerta viridis e si dis Lacerta schreiberi? No pasado tamén houbo cambios e ti asumes como correctos os que aprendiches. Iso é un Xabicentrismo como a copa dun Pinus sp.
      Eu sigo a lista patrón da AHE con lixeiros cambios (para o meu gusto son un pouco conservadores de máis en determinados taxóns) e é unha boa base para traballar. Non fan cambios sen que estean ben xustificados. Podes descargalo da web da AHE e verás as razóns polas que se fan os cambios ou por que non.
      Asúme os cambios, home, que non se fan por tocar a moral. É un pouco coñazo pero é o lóxico e coherente.
      Por certo, o nome molleri foi posto por Bedriagá en 1890 polo que non iba moi desencamiñado o rapaz...
      Mil apertas,
      Martiño

      Eliminar
  8. As discusions sobre a "inestabilidade taxonomica" veñen sendo como as dun Madrid-Barça, dificilmente ponse dacordo a xente. O tema complicado e definir que esta ben feito e que non. Sendo un pouco extremista, diferencias de cm ou cor son como moito morfotipos e diferencias de pares de bases representan especie?.
    Hai mais diferencias entre as Hyla arborea/molleri que entre o senegales e Xabi?.
    Como eu sonche un tio sen estudios, citarei a un que leva pouco tempo nesto, cando comentou que as diferenzas entre os "ameazados" lagartos canarios eran moito menores que entre grupos doutras especies "comuns".
    En canto entra en xogo o factor human (ego/necesidade de publicar/diferentes xeitos de entender as cousas) e complexo saber que esta ben ou non. De feito eu ainda non comprendo como poden estar publicadas duas clasificacions completamente diferentes para a mesma familia de quelonios. Misterios da xenetica, tenta facer o mesmo con biometrias a ver que che di o editor..
    Si lle fixeramos casi a Fritz agora tiñamos E.o.agonica, pero claro se temos en conta os datos teriamos E.o.louriñensis, E.o.ribeirensis, e E.o.alaricana. E logo non son diferentes?.

    Cesar

    ResponderEliminar
  9. Precisamente eses exemplos que dás Martiño, son argumentos da postura que eu defendo! Sen darte conta, fortaleces a esencia do que quero dicir. As diferenzas entre berus/Seoanei e Schereiberi/viridis son moi, moi, moi obvias. O que cuestiono son aquelas diferenzas baseadas en pratóns xenéticos e cousas así.
    PD: antes era Xabiesquerdista e agora Xabicentrista. Supoño que é unha evolución natural (pero espero non avcabar sendo Xabidereitista!)

    ResponderEliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos