Seguidores e seguidoras

lunes, 21 de julio de 2014

Podarcis muralis, una "rareza" en Ribadeo (completada)

NOTA; Este post tocaba en gallego, pero sé que Quique (Ría de Ribadeo) tiene muchos amigos en Madrid, así que vamos a facilitarles la lectura.

  Hoy visitaba la Ría de Ribadeo con el objetivo de lograr alguna cita nueva para el Atlas de Anfibios e Réptiles de Galiza, publicado por la SGHN (y en el que tuve ocasión de colaborar). La primera parada fué en la famosísima "Charca de Rinlo", que estaba prácticamente seca. Sinceramente contaba ver alguna cosilla migrante, tipo Andarríos o algo así, pero nada.

Charca de Rinlo

  En los escasos puntos de agua que quedaban, varias larvas de Tritón jaspeado me alegraron la mañana. Una cita nueva para el Atlas. He marcado algunos rasgos diagnósticos para identificar este anfibio, como el largo filamento en el extremo de la cola, las manchas negras alineadas en las crestas caudales o las branquias externas. En los renacuajos de urodelo se desarrollan primero las patas delanteras, al contrario que en las de los anuos.

Larva desarrollada de Tritón Jaspeado (Triturus marmoratus)

  Este hermoso tritón tiene unos hábitos bastante discretos durante su fase acuática, que hacen que pase fácilmente desapercibido. Pero sus larvas son muy fáciles de ver e identificar con un poco de práctica.
   Un ejemplar recién metamorfoseado (metamórfico), posó para Bichos en el estudio improvisado que monté con la tapa de un tarro de cristal.

Tritón jaspeado, individuo metamórfico

El orden de las chinches (Hemiptera) tiene unas cuantas especies adaptadas a la vida subacuática, feroces depredadores la mayoría de ellas. Como el Garapito (Notonecta glauca) de la siguiente imagen, que tiene la curiosa costumbre de nadar de espaldas. 
  El ejemplar capturado con un pequeño truel de combate casi se escapa del "estudio". Y hay que tener cuidado cuando se limpia el truel de vegetación , pues he oído que su picadura es muy dolorosa. Es difícil prospectar una charca gallega y no sacar un montón de notonectas.



El Barquero (Corixidae spp), al contrario, es un insecto vegetariano, y nada con la espalda hacia arriba. Hay un par de especies muy parecidas, que yo sepa..

Barquero (Corixa punctata/Sigara striata)

   Me cansé de levantar piedras y de revisar los viejos muros de piedra próximos a la vieja cetárea (hoy abandonada), pero no pude observar ningún reptil. La verdad es que el día nuboso no era muy propicio.


   En vista del éxito, me acerqué a echar un visual por la cercana Ría de Ribadeo. Allí lo más noticiable eran algunas especies de láridos anunciando que ha empezado, tímidamente, la campaña migratoria 2014-2015.


  Además de unas 450 Gaviotas reidoras (Larus ridibundus), había una cabecinegra (Larus melanocephalus), de la que ya había visto 3 ejemplares costeando en Rinlo, y varios Gaviones (Larus marinus) adultos y jóvenes.

Gavión (Larus marinus)

Gaviota cabecinegra (Larus melanocephalus, plumaje verano)

    De limícolas, pues poca cosa. Lo clásico de principios de verano y que solemos tener en todas las rías importantes a estas alturas del año: unas decenas de Zarapitos (Numenius phaeopus/arquata), un puñado de Archibebes claros (Tringa nebularia) y unos 20 Correlimos comunes (Calidris alpina), como más destacado. En un par de semanas la cosa se animará.


  En la bocana de la ría, por su margen occidental, existe un antiguo cargadero de carbón que hoy son un atractivo turístico más de la zona. Pero además esta vieja construcción de piedra alberga una de las escasas poblaciones conocidas de Lagartija roquera (Podarcis muralis) en territorio gallego.


  Este pequeño reptil es sin duda uno de los más escasos de Galiza. Por ahora sólo se ha encontrado en la zona montañosa más oriental de la provincia de Lugo (varias aldeas del valle del Navia y Ancares), aunque su distribución resulta todavía una incógnita para mí. Tenía pensado investigar un poco más sobre la especie, pero últimamente no dispongo del tiempo que se necesitaría para realizar esas prospecciones.


   Como todas las lagartijas del género podarcis, la roquera tiene hábitos muy rupícolas, aunque en la mayor parte de nuestro país la Lagartija de Bocage (Podarcis bocagei) e ibérica (Podarcis hispanica y subspp) ocupan su hábitat característico.


  Es un animal bastante activo y relativamente confiado (no como otros reptiles mucho más asustadizos). Un rasgo bastante bueno para distinguirlas de otras lagartijas gallegas es el dibujo reticulado castaño oscuro en la garganta de los machos.. Las hembras tienen un diseño rayado habitual en las hembras de lagartija y ya se necesita cierta experiencia para identificarlas en el campo, donde los animales no siempre se ven tan bien como en estas fotografías.

 Lagartija roquera (Podarcis muralis), macho


   En general, los lagartos gallegos son bastante territoriales, así que nos resultará más fácil ver hembras cerca de los machos.

Lagartija roquera (Podarcis muralis), hembra

    Como he dicho, desconozco dónde está el límite de distribución de la especie. Pienso que podrían rebasar el río Navia y alcanzar su margen izquierda; pero es una zona amplísima, llena de pequeñas aldeas con sus casas y muros de piedras ideales para la roquera. Además en estas comarcas de medianías la Lagartija serrana (Iberolacerta monticola) puede ser especie dominante a partir de los 700 m de altitud, y por debajo de esta cota abundan las otras dos podarcis, así que como véis el valle del Navia es toda una encrucijada para especies eurosiberianas, endemismos del noroeste y taxones mediterráneos.

  A quien disponga de tiempo le recomiendo que no deje la pasar la oportunidad de prospectar estas viejas aldeas, muchas de ellas semiabandonadas. Pero con cuidado, eso sí. He tenido experiencias con mastines que no se las deseo a nadie, por no hablar tampoco del carácter cerrado de las gentes del rural lucense. Una visita a media tarde y unas oportunas parrafadas con el paisano de turno ayudarán a romper la desconfianza para que podamos caminar mirando tranquilamente para sus casas. Hacedme caso, sé de lo que hablo!

11 comentarios:

  1. Respuestas
    1. Esperemos que sex algo pasaxeiro de blogger (teño antivirus e me dí que todo está ben). Porque é case imposíbel escreber nada. Xa me custou un güebo facer o post...

      Eliminar
  2. Bichos sempre resulta do meu interese, pero loxicamente, esta entrada se cabe aínda máis. Sérveme de adianto para ver o que me vou atopar dentro duns días cando chegue a casa, así que gracias pola información ; ) Pero ademais é que me acabas de descubrir que teño unha poboación de lagartixa dos muros diante das narices, e eu sen sabelo. E mira que xa andivéramos tras elas a primeira vez que nos vimos en Ribadeo. Pero non te imaxinas o preto que ando a diario deses muros do Cargadeiro cando estou en Ribadeo. Heiche adicar unha foto das Podarcis muralis en breve, ho. Se cadra, ata dos mesmos exemplares.
    Unha aperta Xabi.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Foi unha pena que se me colgara o PC....quería falar un pouquiño da bicha ésta...(xa me custa responder esta mensaxe, para que vos fagades unha idea)
      Outra.

      Eliminar
    2. Ah, e ollo, que no cargadeiro tamén hai Lagartixas galegas (Podarcis bocagei), aínda que a máis abondosa é visíbel é P.muralis

      Eliminar
  3. Preciosas fotos y muy interesantes tus comentarios. El tritón jaspeado me encanta, en los Oscos vemos bastantes. Un saludo.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Grazas.
      E pola túa terra tratades un pouco mellor a Natureza do que facemos aquí. Desde logo..

      Eliminar
  4. Ostras, que curioso, estamos precisamente comezando a redacción dun artigo sobre muralis en Galicia e aínda nos queda algo de campo. Pouco podo adiantar (hai que manter as espectativas, jejeje) pero podo dicirche que está un chisco máis espallada do que parece.
    Por Navia e Ancares máis ou menos está por onde se coñecía, aínda que algo máis do que aparece no atlas da SGHN. Aínda nos queda mirar do outro lado do río Navia e algunha zona máis. O que é impactante é a capacidade colonizadora da especie. De feito, temos unha cita na provincia da Coruña!!! e varias na Terra Cha!!! Introducidas, claro está, como parece que é esta de Ribadeo (por certo, a primeira observación en Ribadeo é de Pedro Galán de finais dos 70 principios dos 80, non recordo ben a data exacta, e pasou moitos anos perdidas nas libretas).
    PD: un post moi chulo e interesante!!!
    Martiño

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Imaxinábao. Pero trillar estas cousas é algo moi latoso (qué che vou dicir a ti!). Alégrome desas novas citas. Esperarei ese artigo. A ver se algunha "alma caritativa" me pasa o enlace ao boletín ou algo así..
      Un abrazo, monstro.

      Eliminar
  5. Eu estiven por Muniellos, en Asturias, e preto do parque, puiden observar a esta especie de lagarto...

    Unha entrada ben bonita e interesnate Xabi

    Apertas

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Eu víraa en abondancia no P.N. de Somiedo. Pero éque nesas montaña asturianas hai tanto que ver e tan bonito, que se marea un ;)

      Eliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos