Seguidores e seguidoras

sábado, 6 de diciembre de 2014

Notición: primera cita de Marta (Martes martes) en la ría de Ferrol

  Esta mañana de sábado durante mi ronda habitual por la ría me encontraba otra sorpresa inesperada: una Marta (atropellada esta misma noche, pues ayer no estaba) en la carretera de Fene a Mugardos. Advierto que la foto no es agradable, pero es que la carretera tampoco lo es. Ya he retocado con photoshop algunas partes del pobre mustélido, para quitarle vísceras y sangre.

 Marta (Martes martes) atropellada en Fene

  El lugar del atropello es realmente sorprendente. En plena zona semiurbana, bastante cerca del núcleo urbano de Perlío y en un entorno muy alterado, sin más masas de vegetación caducifolia que una pequeña aliseda justo al borde de la carretera, con ausencia total de replobaciones de pinar, donde también aparece este carnívoro.


     Paré el coche para tomar las coordenadas y tirar unas fotos. La verdad es que esperaba esta cita desde hacía años. Conociendo el aparente avance de la Marta por el norte de Galiza, y conociendo su presencia en zonas de Ortegal o el valle del Xubia en Narón, era cuestión de tiempo que llegase hasta nuestra ría. Aunque esperaba esta primera observación "ferrolana" en la parte norte de la misma, por la zona de Valdoviño o Narón, más bien, donde existe una mayor superficie arbolada.

 Astillero de Navantia-Fene (Astano), al fondo

   La página redactada en su momento para el Atlas de vertebrados de Galiza recogía un mapa de distribución que indicaba su presencia principal en la mitad oriental del país. Aunque estos primeros atlas (en los que colaboré un poquillo durante su fase final) tuvieron bastantes errores; algunos de ellos de bulto. Hay que comprenderlos.


  En el caso de la Marta pues, desde mi ignorancia, no aprecio nada raro excepto, quizá, esos puntos en el valle inferior del río Ulla, por el occidente gallego. Y no sé si el valle del Mandeo...


  Los colegas de Hábitat, con Martiño y Damián por el medio (estos tíos se apuntan a todo, por eso son unos p. cracks) elaboraron un trabajo sobre distribución de la marta recopilando citas recientes e inéditas. Me he tomado la libertad de escanear el mapa de este trabajo, aunque creo que es el que había en el borrador, no el definitivo. Posteriormente se recibieron más citas, entre ellas unas cuantas mías, así que no sé cómo quedó el mapa al final. En cualquier caso os lo pongo aquí porque, conociendo a algunos de sus participantes, no me cabe duda de que será muy preciso y riguroso.


  Como véis coincide en lo básico con el mapa del Atlas de Vertebrados. O sea, es una especie de distribución oriental en Galiza, con sus principales reductos en la montaña orensana y en el este de la provincia de Lugo. Por el Norte, la comarca de Ferrol-Ortegal ampliaría su distribución hacia el Atlántico.

   Y ahora esta cita aporta un nuevo dato para confirmar su presencia en las áreas más litorales del extremo norte coruñés. Pensad que el lugar de la observación está metido en el llamado "Golfo Ártabro", ese arco litoral que comprende las rías de Coruña, Ares y Ferrol; un entorno con un microclima marcadamente menos húmedo y frío que otras partes de su distribución, sobre todo si consideramos el umbral de sequía estival y de temperaturas mínimas, más suaves que otras comarcas del norte gallego.

   Por si alguien las quiere, decir que las coordenadas UTM de esta valiosa cita son (X 056619  Y 481222  25 m snm).

   Es una pena que se trate de un ejemplar atropellado, pero esto es lo habitual cuando tratamos con citas de mamíferos o hérpetos (Paco me contaba hace poco la última masacre de anfibios en Esmelle). En verano, coincidiendo con el celo de la especie, que es cuando más fácil resulta observala de día, tendremos que estar atentos. Qué ganas tengo de afotarla!

17 comentarios:

  1. Era cousa de tempo que diran a cara nas cercanías da Ría. Pena que fora así ...
    Non sei se te recordas de que xa tiveramos unha conversa sobre a súa presenza na zona de Pedroso-San Sadurniño.
    Aí vai a miña cita. Estrada de Moimentos a A Gholpilleira. Santa Mariña do Monte. UTM:

    ED50
    29
    573471
    4824115

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Recordo, recordo. De feito fíxate que na páxina do Atlas que escaneei (pincha na imaxe) xa aparece esa localidade de Pedroso, aínda que por erro de imprenta vén coma "Oedroso"-Narón.
      E cando non tiña cámara teño visto unhas cantas. A ver agora...

      Eliminar
  2. Extraordinario rexistro, tomo nota del. Hai máis datos recentes da martaraña na Galiza, e entre estes un case no Mandeo.

    O mapa do atlas do ano 1995 non foi considerado no atlas estatal de 2007, e tampouco no noso traballo en Chioglossa, xa que, ao menos desde o meu punto de vista, non hai garantías de que detrás de todas as cuadrículas representadas por Chouza e Cid haxa realmente unha cita real e comprobada detrás.
    Apertas e grazas,
    Damián

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Toma nota, Damián. E tamén desa de Eloi (a zona de Santa mariña do Monte, en San Sadurniño, está que te cagas).

      Do Atlas, pois xa sabemos o que hai. Pero en moitas spp parece bastante preciso. Noutras...non tanto....

      Eliminar
  3. Que bo avistamento. Lástima que fora un atropelo e non correteando...
    Apertas

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. A Marta é ún dos poucos carnívoros que se ven activos de día con certa facilidade (para ser un mamífero, se entende). A ver se hai sorte o verán próximo.
      Unha aperta Inés.

      Eliminar
  4. Boas,
    Unha cita moi interesante. Realmente a marta é unha especie que penso que falta moito por descubrir. Probablemente estea a ter un proceso de expansión debido a un aumento da cobertura arbórea e, como en moitos taxóns, falta moito traballo de campo.
    Outro problema que hai cos mamíferos é o que comenta Damián, a referencia básica (1º atlas de vertebrados de Gz) non se pode considerar válido para Galicia, xa que hai cousas moi estrañas. Unha pena pero é o que hai.
    Revisa o mapa, xa que houbo bastantes cambios con respecto ó que pos no post. Mándoche o pdf do artigo:
    http://www.chioglossa.com/fotos/1320791623_Vhy8.pdf
    PD: hoxe estivemos vendo Pelobates e helveticus no Barbanza. Como diría Damián, flipín con estes bichos.
    Martiño

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Grazas, Martiño. Xa cambiei o mapa. Por certo, deime conta de que as miñas citas foron "fóra de plazo" e non se puideron incorporar (a verdade é que teño unha memoria de mosquito).

      É certo que a repoboación debeu favorecer a súa expansión. Teño atopado exemplares en entornos moi "eucaliptizados" de Cerdido, por exemplo. Pero chama a atención tamén a coincidencia no tempo do seu avanzo coa expansión tamén do Esquío (presa típica en Europa, para os lectores profanos). Eu consideraría tamén ese factor.

      E sobre o Atlas, pois temos falado moito e coincido con vós, como sabedes, rapaces.

      Unha aperta

      Eliminar
  5. E digo eu. Pregunta nivel experto. Como vai a convivencia entre a xeneta (a outra marta do país) e esta?
    Dous bechos que ocupan e usufructúan o mesmo nicho ecolóxico, deberían de ter un conflictividade alta, nonsí?
    Hai datos deste tema?

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. "Mi no saber". A pregunta para subir nota vai quedar en branco pola miña parte, así que manterei o 5 pelao.

      Non sei se existen estudos sobre isto pero a diferente procedencia de ambos carnívoros, africana da Algaria e eurosiberiana da Martaraña (que é a "Marta do país", polo tanto) poden darnos algunha pista ao respecto. Pola miña experiencia con anfibios, répteis e aves, existe un certo padrón de segregación en especies que comparten nichos ecolóxicos semellantes.
      Como norma xeral aquelas que proceden do Mediterráneo escollen habitualmente os microhábitats máis térmicos e mediterranizados, como zonas de solaina, bosques abertos ou áreas antrópicas, mentras que os de tendencia centroeuropea dominan en áreas de montaña e húmidas, bosques caducifolios maduros ou ben nas repoboacións de Pinus sylvestris/radiata.
      Non sei se neste caso concreto pode existir convivencia ou "comenencia". Se hai traballos publicados quizá poden ser das Illas Baleares,onde a martaraña ten unha importante presenza (con subespecie propia, polo visto) e asociada, creo, a piñeirais mediterráneos, tócate los huevos...

      É unha pregunta ben interesante Eloi. Por intuición, imaxino que M. martes dominará en zonas coma Forgoselo, Xistral ou Meira. As zonas de media altitude por Cerdido, Somozas ou San Sadurniño, con eses piñeirais frescos e pequenas fragas residuais téñenme boa pinta para ela tamén.
      Seguramente a Xeneta (ou Algaria) prefire entornos litorais ou os vales dos ríos. Eu téñoa visto en Doniños, por exemplo, e os seus rastros son abondosísimos na fraga do Eume, como saberás.

      A ver se Martiño ou Damián saben algo máis.

      Eliminar
  6. Boas.
    Chámome Roberto e traballo no Concello de Fene. Recorro a diario as estradas do concello e a curva do DIA é un punto negro onde habitualmente aparecen animáis atropelados. Fai catro anos, nese mesmo punto, recollín unha algaria morta e tamén teño recollido algún raposo.
    No casco semiurbano de Fene é habitual a presencia de raposos, porcos bravos ou corzos pero tamén podes ter algunha grata sorpresa como a que tiven eu este vrao. Unha donicela na horta de casa e ao mediodía. A moi valiente chegou a pasar por encima do meu zapato. Mencionar que a horta queda por detrás da gasolinera de Fene, nun rueiro no que se intercalan casas e pequenas hortas.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Xa me tiña mala pinta aquela curva, Roberto. Últimamente parece que Fene é noticia pola fauna que aparece nas zonas urbanas, como o caso dos Xabaríns de Imenosa (que algún seguidor coñece como ninguén). O dos Raposos, Corzos ou Porcos bravos é bastante normal porque son moi adaptábeis (o raposo) ou moi abonsosos na zona (os outros). Cando invadimos os espazos naturais e urbanizamos a terra toda é cuestión de tempo que pasen estas cousas.
      A Delonciña debeu ser unha observación preciosa. Este ano tivemos varias citas pola comarca, das que demos conta aquí. Quizá esteamos ante unha pequena recuperación da poboación deste mustélido, que se enrareceu moitísimo nas últimas décadas.
      Un saúdo e grazas por comentar.

      Eliminar
  7. Boas Xabi,

    ainda que sexa gore, sempre que se poida haberia que recoller o cadaver (xenetica, parasitos, alimentacion). No caso dos mamiferos hai pouquisima informacion.
    Do que comenta Eloi, penso que xeneta adaptase ao que lle toque, aqui concide con lontra, teixugo, raposo, vison americano, fuina. Como ti comentas achegase moito a auga, come cangrexos, e aproveita as zonas humanizadas.
    A unica martaraña que vin, foi viva e poñendo a pose erguida no medio dunha estrada ao mediodia, preto da Fonsagrada.

    Apertas,

    Cesar

    ResponderEliminar
  8. Perdoa César que esquecera contestarche.
    Hai anos teño manipulado e mesmo recollido bichos e mortos para levalos á SGHN. Pero agora pois a verdade é que prefiro non ter contacto nin con animais mortos nin con excrementos, polas miñas convicións chamemos... filosóficas... (aínda que as cacas de can son, probablemente, a cousa que máis asco me dá do mundo; repúname só de mirar para elas).
    Unha aperta.

    ResponderEliminar
  9. Insisto en ourense pasando los peares tengo visto ejemplares de Marta muertos en la carretera y en la provincia de Lugo tengo localizados algunos territorios donde son abundantes. Hace 2 meses vi dos ejemplares un macho y una hembra.

    ResponderEliminar
  10. Es un mustelidos abundante en la provincia de Lugo. Incluso vi algún ejemplar en ourense. Es más abundante de lo q se cree.

    ResponderEliminar
  11. Si que é común agora. Outra cousa é que antes (anos setenta e oitenta) non o era en absoluto. A capacidade de adaptación da Martaraña sen súbida que ten moito que ver nesta expansión poboacional.
    Grazas por comentar "vulpes", pero se asinas con nome e apelidos nos entenderemos mellor.

    ResponderEliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos