Seguidores e seguidoras

sábado, 15 de agosto de 2015

Forcadas, 1ª parte: Autodefensa ante el invasor.

    De sorprendente se puede catalogar lo visto esta mañana en el embalse de As Forcadas. Sobre la fauna autóctona informaré en la segunda parte del post, pero creo que algunas curiosidades observadas hoy merecen un capítulo propio. Y todas ellas tienen que ver con especies invasoras.

 Presa de As Forcadas, Valdoviño (A Coruña)

    Este embalse, al igual que muchos otros, ha sido colonizado por diferentes especies invasoras. Algunas, como el Galápago de Florida (Trachemys scripta), parecen estar extendiéndose poco a poco y cada vez resulta más fácil su observación en cualquier ensenada, aunque todavía no se dan las concentraciones que he visto en el tramo final del río Xuvia (un asunto pendiente para 2016).

 Galápago de Florida (Trachemys scripta)

  El gran protagonista de las especies alóctonas es, y para bien en este caso, el terrorífico Cangrejo rojo americano (Procambarus clarkii). Ya he comentado anteriormente la extrañísima situación de declive de la especie, después de su aparición (que dato en 2006 aproximadamente) seguida de un par de años de explosión que lo convirtió en plaga dos años después.

  Este crustáceo parece tener altibajos en sus poblaciones, como nos contaba Damián, por lo que debemos ser prudentes; pero en el caso de Forcadas pienso que podemos hablar realmente de retroceso.
  Que tiene un sinfín de predadores en el embalse es un hecho comprobado personalmente. Pienso que no hay vertebrado acuático grande que no lo consuma regularmente. Pero aún así no me "cuadraban las cuentas". Era demasiado brutal, casi un exterminio sistemático del cangrejo, y eso no podía ser cosa simplemente de la Nutria, de la Trucha o de los Somormujos. Tenía que haber algo más. Y hoy creo que he descubierto la causa:


  Sí, son fozaduras de Jabalí (Sus scrofa). Para los que sean de fuera, les diré que la comarca de Ferrol-Ortegal soporta una de las densidades más altas de este animal que se pueda imaginar, a pesar de las innumerables batidas que de manera regular se llevan a cabo debido a los enormes daños agrícolas que generan (de los ecológicos no se puede hablar, que es tabú)


   Hace tiempo que venía observando que las orillas del pantano estaban literalmente arrasadas con fozaduras del Jabalí. Daba por supuesto que su objetivo sería buscar anfibios o cosas así (aunque las Ranas verdes no suelen ocupar esos lugares...). Pero esta mañana me fijaba en un pequeno detalle:


   En muchos de estos hoyos, que el Jabalí genera mientras busca alimento, había restos de cangrejo! No sé si los pelan con los dedos, si los comen enteros o si usan cuchillo y tenedor pero de pronto lo ví claro: tiene que ser él.


    Ignoro cuantas manadas pueden visitar el pantano pero el número de fozaduras visibles ahora que el nivel hídrico empieza a bajar es elevadísimo.
   No digo que sea la única causa, pero si a esto sumamos la presión predatoria de Truchas, Visón, Nutria, Garzas, Somormujos, Fochas y Zampullines, probablemente estemos ante un hecho insólito, como es la incapacidad del cangrejo para asentarse en un embalse gallego.


     Es una paradoja que el Jabalí, culpable de tantos daños ecológicos en otros humedales (Corrubedo, Frouxeira, etc) esté sirviendo en Forcadas como parapeto a la mayor de las amenazas; porque os aseguro que no hay mayor destrucción que la que he visto provocada por el Cangrejo rojo en otros embalses gallegos, como Sabón, Cecebre o San Martiño.

  De confirmarse esta hipótesis (por ahora sólo es eso) estaremos ante un nuevo dilema ecológico con respecto al tan denostado "Porco bravo"

  Otro protagonista de mis jornadas veraniegas en Forcadas está siendo la archifamosa Avispa asiática (Vespa velutina):

 Avispa asiática (Vespa velutina)

  Por lo visto nuestra comarca, al igual que todo el extremo norte gallego, es una de las zonas donde se ha expandido más este insecto invasor.
  Un apicultor me contaba un día lo durísimas que son estas avispas. Al parecer un ejemplar capturado le había quedado encerrado en un bote con veneno durante 24 horas y, al día siguiente, el bicho estaba aún vivo!

   Hoy, después de contemplar los vuelos de varias Avispas asiáticas (omnipresentes ahora en Forcadas) me fijé en otro pequeño detalle.
   Quizá por la lluvia de estos días o quizá por propia desorientación de los insectos, una ensenada del pantano estaba cubierta con un montón de Avispas agonizantes sobre el agua, mostrándose como atractivos reclamos nutritivos para los peces que, poco a poco, iban dando cuenta de ellas. Supongo que serían Truchas (Salmo truta fario), que es especie más predadora que la Boga (otro animal introducido, por cierto).


  La Naturaleza, visto lo visto hoy, tiene también sus propias armas para regularse. Aunque en estos casos la intervención humana es igualmente necesaria para combatir los daños terribles que nuestra propia negligencia causa un año sí y otro también.

3 comentarios:

  1. Ola Xabi!

    Vaia por diante que non coñezo Forcadas, nin sei cantos porcos hai nin como de asentada estaba a poboación de cangrexo. Pero coñecendo por exemplo Cecebre, cunha poboación estable e potente de Procambarus, e con centos de predadores (troita, visón, lontra, garzas varias, mergullóns varios, porco, etc), paréceme IMPOSIBLE que os porcos bravos sexan capaces sequera de controlar minimamente aos cangrexos. De feito paréceme unha invasora inerradicable dende calquera punto de vista e con calquera método, dende logo mediante a acción predatoria.

    Ou estamos a falar dos ciclos dos que falaba Damián, ou ten que haber outra causa relacionada por exemplo cos requirimentos ecolóxicos da especie e que non se cumplen/variaron en Forcadas, ou non sei. Pero o porco bravo dubido moito que teña nada que ver.

    Apertas!

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. A verdade é que isto do Caranguexo en Forcadas é un auténtico misterio para min. Se lembras, ata teño falado en Galiciaves do asunto.
      Nestes anos barallei principalmente hipóteses no sentido que ti dis:
      1- Causas climatolóxicas, como un umbral térmico máis fresco durante o período vital do bicho (por ser unha zona fóra do Golfo Ártabro) que se apartase dos seus requerientos ecolóxicos)
      2- Calidade das augas pouco axeitada. Precisamente contestaba a Damián aquí mesmo hai unhas semanas sobres isto. Ben PH fóra de rango, ben contaminación por cloro, etc.. (temos o que pasou o mes pasado)

      Pero dalgunha mnaeira estas teorías tamén me parecen igualmente pouco consistentes, dado que tampouco é que Cecebre e Forcadas estean separadas por 1000 quilómetros.
      Así que cheguei á conclusión de que quizá a causa poida ser algo diferente, inesperado. E o Porco bravo nestas terras pode facer unha presión predatoria difícil de crer: Así que eu non descartaría en absoluto esta posibilidade como causa fundamental 8que non única, ojo) deste fenómeno tan curioso.

      Non obstante é algo que penso merecería ser investigado por Medio Ambiente, sexa cal sexa a solución ao enigma. Non vaia ser que teñamos a cura do Procambarus diante nosa.

      Unha aperta.


      Eliminar
  2. LA CULPA DE TODO LA TIENE LA ADMINISTRACIÓN Y LOS VAGO S QUE NO TE HACEN CASO

    ResponderEliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos