Seguidores e seguidoras

domingo, 24 de abril de 2016

Volando sobre el Atlántico

   Es muy difícil para un aprendiz de fotografía tan torpe como yo y con un "equipo" tan cutre como el mío transmitir a través de una foto todas las emociones que surgen cuando se vuela sobre el Atlántico por los impresionantes acantilados del norte gallego. Porque eso, volar, es justo lo que sentimos cuando caminamos al borde de aquellos vertiginosos precipicios por las viejas sendas de pescadores perdidas entre un interminable mar de tojo que contrasta sus tonos verdes y amarillos con el intenso azul del océano, doscientos metros más abajo.


  El fortísimo contraste de una mañana soleada es un desafío demasiado grande para el limitado rango dinámico de mi cámara bridge y uno se desespera buscando una exposición que permita ver tonos altos y bajos de la escena. Intenté no tirar mucho del "gran angular" para no distorsionar demasiado la imagen pero aún así había mucha información que procesar y en estos momentos echas de menos un equipo reflex con objetivos específicos (un pesado equipo con el que no sería tan liviano este recorrido de cuatro horas, también es cierto). Espero que por lo menos valgan como imágenes testimoniales del paseo que hice por la costa de Meirás en esta preciosa mañana de Primavera.





 Costa de Narón en primer plano (término municipal de Ferrol al fondo)

   Desde el impresionante mirador que supone el "Pico da Vela" (247 m.) hay una buena vista del valle que, desde Ferrol, pasa por Narón y llega hasta Valdoviño, más al norte. Mi infancia tiene mucho que ver con ese valle, donde me crié en compañía de Lagartos verdinegros, Luciones, Ranas bermejas y Tritones palmeados, abundantísimos todos ellos en aquella época.

 Valle de Narón

  Durante la prospección de hoy dediqué mucho tiempo a revisar los acantilados, buscando evidencias de aves rupícolas. Pero es tanta la superficie a controlar que uno no sabe muy bien por donde empezar, aunque más o menos tienes una idea de qué zonas prefiere cada especie: las agujas salientes del acantilado son buenos cantaderos para el Roquero solitario; en la parte baja de las paredes podemos ver Cormoranes moñudos y en la parte alta de los "balcones" será más fácil detectar Colirrojos tizones. Pero esto no es tan fácil como identificar una limícola en la laguna.


   Por ahora no he detectado Roqueros, que busqué intensamente, pero sí apareció un Halcón peregrino, al que intentaré localizar el nido en cuanto haya pollos, y varios Cormoranes moñudos.

 Cormorán moñudo (Phalacrocorax artistotelis) joven

  Sergio París me ha pasado este mapilla donde aparecen los lugares de cría confirmada encontrados durante el seguimiento de la especie llevado a cabo en 2007. La especie está sufriendo un severo declive y cada vez cobran más importancia las parejas reproductoras que podramos localizar.
Dentro del círculo verde está la zona que he controlado esta mañana.

Distribución aproximada del Cormorán en la costa de Ferrol y Narón
Fuente: Plan de conservación de 2007

 Queda mucha Primavera pero queda también mucho trabajo por hacer.

Colirrojo tizón (Phoenicuros ochruros)

sábado, 23 de abril de 2016

De exploración polos acantilados

    Tremenda molleira a apañada hoxe. Pero o tempo aquí é sempre así de cabrón: ceus cubertos ou choiva a primeira hora para logo mellorar a partires do mediodía, cando teño que voltar para casa.


   Qué se pode facer nunha mañá repunante de todo como a de hoxe? Pois explorar lugares que queres prospectar, como esta zona acantilada pertencente a unha das cuadrículas que cubro para o atlas de aves nidificantes: NJ62, no termo municipal de Narón a maior parte dela.
  Unha das vantaxes de posuír un carro "todo-camiño" é que podes aventurarte por pistas forestais con certa tranquilidade pois sabes que difícilmente has quedar atascado (se non fas moito o cafre, obviamente). Todo co obxectivo de atopar hábitats interesantes, como estes altísimos acantilados a cavalo entre Valdoviño e Narón.


   Logo dos que hai en Ortegal, penso que éstes son os acantilados máis espectaculares de toda a costa Norte galega (e probablemente de todo o país), con paredóns verticais de até 200 metros.

  Semella unha boa zona para aves típicas coma Corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis), Falcón (Falco peregrinus), Merlo azul (Monticola solitarius) ou Choia (Pyrrhocorax pyrrhocorax), que teño localizadas en cuadrículas próximas e quizá nidifiquen tamén nesta.


   Por suposto tamén existen varios illotes interesantes para as aves mariñas.



  En fin, unha mañá moi chuviosa mas ben aproveitada.

jueves, 21 de abril de 2016

Lagoa de Valdovinho, 21-Abril

Hoje passei brevemente por Valdovinho para ver se havia novidades na lagoa. E hai-nas, como esta Pílhara pequena (Charadrius dubius), umha limícola que é francamente rara por aqui aínda que quasse todos os anos aparesce algum indivíduo entre finais de Março e primeiros de Maio.

 Pílhara pequena (Charadrius dubius)

  Ademais observei:

- 20 Pílharas reais (Charadrius hiaticula)
- 2 Pílharas cinzentas (Pluvialis squatarola)
- 4 Biluricos comuns (Tringa totanus)
- 1 Maçarico ruivo (Limosa lapponica)
- 2 Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos)
- 50 Pilros comuns (Calidris alpina)

 Biluricos comuns (Tringa totanus)

   Por ali andava umha fémea de Alvanco com apenas dous polinhos. A saber onde ficaria o resto da rolada (imagino que vítima de predaçom)

 
 Os Patos frisados (Anas strepera) amosam umha fenologia bastante mais retrasada. Nestas alturas andam a fazer-se as beiras constantemente e resulta moi doado contemplar as perseguiçons aéreas dos machos às fémeas. Este exemplar nom parava de buscar o "contato"...


  A pesares de ter umha coraçom bem máis singela que o resto de anatídeas nom deixa de ser moi fermoso em quanto colhem a plumagem nupcial. Assi que bem vale coma imagem de despedida.

Pato frisado (Anas strepera)

domingo, 17 de abril de 2016

Aves comunes, escasas y raras en Moeche

   Mi primera salida de prospección para el Atlas de Aves Nidificantes en este 2016 ha sido en Moeche, uno de los ayuntamientos más interiores de nuestra comarca y en el que cubro dos cuadrículas.


   A medida que te alejas de la costa y subes un poco en altitud desciende un poco la peste eucalíptica/apocalíptica. En Moeche existen aún amplias zonas de prado dedicadas a la ganadería extensiva y pequeños retazos de vegetación forestal autóctona.


   Hay una serie de especies que resultan extremadamente abundantes en nuestra comarca y que aparecen, literalmente, en cada estación de escucha: Corneja, Mirlo, Zorzal común, Paloma torcaz, Ratonero, Chochín, Petirrojo, Acentor o Tarabilla, por ejemplo. Pero hay otras que muestran un acusado declive poblacional o una situación poco conocida a nivel local. Es mi objetivo durante el trabajo de prospección para el atlas definir mejor el área de distribución de algunas especies cada vez más escasas como Cuco, Buscarla pintoja, Curruca zarcera, Curuca mosquitera, Gorrión molinero, Triguero o Escribano cerillo, especies todas ellas con poquísimas citas de cría actualmente.

  En la visita de hoy pude detectar cinco aves muy interesantes en los campos de la parroquia de Labacengos: Cuco (Cuculus canorus), Lavandera boyera (Motacilla flava), Bisbita arbóreo (Anthus trivialis), Zorzal charlo (Turdus viscivorus) y Escribano cerillo (Emberiza citrinella).

 Zorzal charlo (Turdus viscivorus)

  Al igual que el charlo, el cerillo sólo aparece en comarcas de cierta altitud sobre el nivel del mar, a partir de 200-300 m aproximadamente. Es nidificante en nuestra comarca pero sus observaciones de Primavera se pagan muy caras.

 Escribano cerillo (Emberiza citrinella)

    Acabé la mañana en el valle del Xuvia, dentro de la parroquia de San Xurxo. Uno de los mejores lugares para "pajarear" de toda la zona, os lo aseguro.


  Aunque es mejor no levantar mucho la vista hacia los montes cercanos o contemplaréis ésto:


     Es el desierto biológico en el que han convertido nuestros montes. Perdón, "hemos".


  Volviendo al valle, las amplias praderas (de pasto o de cereal) están ahora de un verde magnífico, que invitan a quedarse allí para siempre.


  Y allí fué precisamente donde saltó la sorpresa de la jornada: un Bisbita de Richard (Anthus richardii) que no hizo mucho por salir en la foto. Tuve que recurrir al zoom digital para lograr unas tomas buenas:


  Se me hace raro verlo fuera de la rasa litoral pero supongo que no es mal hábitat el valle del Xuvia.

El lugar de la observación

En fin, como he dicho antes, empieza lo bueno!

sábado, 16 de abril de 2016

Indicios de la Primavera

 Si el período de mayor pluviosidad se ha retrasado notablemente este invierno, podemos aplicar lo mismo para el frío, pues la temperatura media de Marzo en Ferrol ha sido de 10,4 º C (por 12 ºC como valor normal) y Abril lleva por ahora también 10,4 º C (por 12º de valor medio). Lógicamente esto afecta a la vida natural, como pude comprobar ayer en las dunas de Valdoviño.


   El pinar repoblado sobre la parte más interior del sistema de dunas grises ha sido siempre uno de mis rincones favoritos para pasear.


   Aunque la mayor parte de los árboles son de pequeño porte hay alguna zona donde alcanzan un mayor desarrollo y forman pequeños bosquetes bastante atractivos para Zorzales charlos (Turdus viscivorus) y Bisbitas arbóreos (Anthus trivialis) de las que anotaba ayer mis dos primeras observaciones de la Primavera, por cierto.

 Pinar de repoblación (Pinus pinaster)

    El profano puede pensar que los anfibios viven en cualquier sitio con agua, pero cada uno suele tener unos hábitats de cría bastante específicos. Factores como la profundidad y temperatura del agua, mayor o menor estacionalidad, cantidad de oxígeno o de vegetación del fondo influyen muchísimo a la hora de escoger el lugar de la puesta.
  El Sapillo pintojo es un especialista de los charcos y puntos de agua más pequeños que podamos imaginar, como éste que había junto a la senda que recorría:

 Charco estacional

  Por mis anotaciones en el cuaderno de campo pienso que mediados de Marzo es el período más habitual de sus puestas en la comarca de Ferrol, así que parece haber un cierto retraso este año.
 Los huevos del pintojo son muy fáciles de identificar. Aparecen depositados de cualquier manera sobre el fondo de la charca y están menos "pegados" que los de otros anuros.

 Puesta de Sapillo pintojo (Discoglossus galganoi)

 Las grandes charcas de las depresiones intradunares han mermado mucho su nivel, a pesar de mantenerse las precipitaciones. El suelo gallego es muy permeable y ya no digamos en zonas arenosas. Siempre he pensado que si en Castilla lloviese lo que llueve aquí la Tierra de Campos sería un inmenso lago interior varios meses al año.

 Fotos tomadas hace un mes (sup.) y ahora (inf.)


Hace un mes (Sup.) y ahora (inf.)

  En una de las zonas que quedan con agua encontré lo que buscaba...


 Eso que parece "una cinta de casette" (niños a la cama, que son cosas de mayores) no es sino un cinturón de huevos de Sapo corredor; seis puestas en total había. Se supone que a estas alturas las charcas deberían estar rebosantes de renacuajos diminutos, así que podemos pensar en otro retraso fenológico. Aunque me preocupa el bajo número de cinturones hallados con respecto a otros años (maldito Jabalí...)


  Las puestas de los sapos del género bufo son muy características, al estar formadas por largas hileras  de huevos completamente negros envueltos en su gelatina. En el caso del Sapo corredor estos cinturones tiene sólo una o dos hileras cuando están en reposo.

Puestas de Sapo corredor (Bufo calamita)

 En fin, que la Primavera está entrando, muy lentamente y con calzador, pero va entrando. Y una de sus señales ornitológicas más llamativas es la hermosa Lavandera boyera.


Lavandera boyera ibérica (Motacilla flava) macho

  A partir de la semana que viene y hasta primeros de Junio empieza el mejor período del año para el naturalista (es mi opinión). Incluso en zonas tan degradadas y pobres en biodiversidad como Ferrol el campo mostrará todo su esplendor natural con una nueva y rebosante ebullición de vida que nos hará olvidar, por unas semanas, todo lo malo que nos entristece el resto del año.

domingo, 10 de abril de 2016

Lagoa de Valdoviño. Novidades

   O inverno chegou tarde mais chegou. Normalmente nestas alturas estaríamos con ese tempo variábel tan típico da Primavera e con unha redución progresiva das precipitacións, que son especialmente cuantiosas entre Novembro e Xaneiro, trimestre no que se superan os 100 mm/mes de media. Sen embargo os dados de 2016 indican que estamos experimentando un notable retraso na evolución metorológica considerada normal. Así, segundo Metogalicia, en Ferrol tivemos estes valores anormais: Xaneiro 480 mm (25 días de precipitación sup. a 1mm), Febreiro 273 mm (25 días tamén) e Marzo 198 mm (20 días). Desde logo eu boto moito de menos o sol e o calor.

  Esta mañá a chuvia persistente estropeu a visita á Frouxeira e apenas puiden saír do carro uns poucos minutos. Os suficientes para comprobar que as fortísimas mareas vivas desta semana romperon de novo a barra de area que se formara hai unas semanas e volveron restituir a canle. Unha magnífica nova que nos garantiza que a lagoa estará en condicións de acoller eses miles de turistas que todos os anos nos visitan a primeiros de Maio e que son as limícolas. Agora o paso migratorio dependerá das circunstancias externas, pero o intermareal estará "operativo", se non hai imprevistos.


   Canle de desembocadura recén aberta polas marés vivas.



    É nestes momentos cando me indigno. A Frouxeira é un espazo natural moi ameazado que necesita con urxencia actuacións valentes e investimentos económicos que impliquen: contratacións de biólogos naturalistas para traballar na monitorización e programas de seguemento/protección da Píllara das dunas e da Escribenta das canaveiras, sancións severas aos mascoteiros que paseen os seus cans soltos, incremento do número de axentes medioambientais e maior apoio aos xa existentes, restauracións de pequenas lagoas dentro do sistema dunar así como eliminación de especies alóctonas presentes no humidal, adecuación e construción de observatorios en lugares axeitados para a observación ornitolóxica, plano de xestión para o Xabalí que impida a súa presenza no espazo protexido, persecución policial efectiva dos pescadores furtivos, etc.

  Pero non,  a Xunta gastou toda a súa "munición" en algo tan surrealista como impedir que a lagoa seguise o seu ciclo estuarino NATURAL e se baleirase con normalidade, adicando cartos e recursos únicamente a calmar a certo entorno obsesionado con un fantasioso e fitício problema de "desecación", que a prensa se encargou de alimentar e inchar. Afortunadamente notei que algunhas voces que se sumaron a este histeria colectiva acabaron entrando en razón e agora comprenden cómo funciona aquilo (penso que "Bichos" tivo unha importante función didáctica).


   En fin, a pesar deles, a lagoa segue viva.

 Mergullóns pequenos (Tachybaptus ruficollis)

 Os Lavancos andan xa en pleno período reprodutivo, sendo nestes momentos cando máis doado é velos en terra, mentras buscan lugares de nidificación ou vixían as súas posturas.

Lavanco (Anas platyrhynchos) femia

   Xa temos as primeiras roladas de patiños, que en breve serán protagonistas neste blogue.

 Lavanco femia con rolada de pitiños

   Cando os ventos do Norte se manteñen durante días, fórmanse grandes concentracións de andoriñas e de cirrios, que se alimentan e descansan na lagoa mentras esperan unha mellora do tempo. Hoxe contaba unhas 500 Andoriñas sobre a lagoa. Chovía moito e co paraugas nunha mao non puiden tirar unha foto que fixera xustiza ao espectáculo.

 Andoriñas sobre a lagoa (Hirundo/Riparia)

   Tiven máis sorte con esta Rula turca, unha especie invasora procedente do Mediterráneo oriental e que xa forma parte do noso patrimonio ornitolóxico. Hai que sinalar que non semella que sexa competidora da autóctona Rula común, en aparente declive ésta, pois ocupan nichos ecolóxicos moi diferentes: campiña caducifolia a común e parques urbáns a turca.

Rula turca (Streptopelia decaocto) emitindo canto

  E agora as boas novas! se todo vai ben o proximo fin de semana terei ocasión de voltar á terra da luz, á miña querida provincia de Zamora: Villafáfila ou Arribes, todo dependerá do tempo disponible.
 Xa veremos...