Seguidores e seguidoras

domingo, 8 de mayo de 2016

Atlas de nidificantes. NJ62

 CAMBIOS DEL PAISAJE

  Los muestreos en las cuadrículas que he escogido para el Atlas de Aves Nidificantes están arrojando por ahora unos resultados bastante tristes, tal como era de esperar. Cualquier comparación con décadas pasadas es odiosa. Claro que el medio poco tiene que ver ya con aquellos años ochenta en los que empezaba a conocer la fauna local.


   Aunque todavía quedan algunas muestras interesantes de "mosaico agropecuario mediterráneo", que es el hábitat dominante de la cuadrícula según la base de datos de la SEO.

 Lugares de O Val (Concello de Narón)

   Pero la explosión demográfica artificial derivada de las contrucciones de casas o chalets adosados han cambiado radicalmente el aspecto de nuestro paisaje. Muchas de estas casas son de segunda residencia para los propietarios de la ciudad, por lo que sólo estan ocupadas en fin de semana o incluso los dos meses de verano (en zonas próximas a playas).
 Algunas ya son auténticas mansiones de gente acomodada y nuevos ricos, pero incluso las de gama media tienen un diseño ostentoso y urbanita que choca con la arquitectura popular, aquellas casas de piedra y teja de toda la vida, mucho más integradas en el paisaje y que además ofrecían muchos más refugios a la fauna, tanto en sus viejos muros como en sus huertas (aunque ahora tenemos un cesped perfecto para que puedan cagar a gusto nuestros perros)


   Para un gallego la propiedad es sagrada y la casa ya no digamos. El "cierre" de la finca debe ser alto y ciego, convirtiéndose en un obstáculo visual horrible del paisaje, omnipresente en zonas de chalets como Narón, Valdoviño, Oleiros, Sada o Arteixo.
 No hace mucho la propia Policía Nacional advertía de lo imprudente de levantar estos muros para aislarse y poder estar enseñando las tetas en la piscina privada, pues suponían una facilidad para las bandas de ladrones especializados en estos delitos.


  En fin, urbanitas...

 CAMBIOS EN LAS AVES

  El objetivo de hoy era localizar el raro Gorrión molinero (Passer montanus) del que apenas tengo datos recientes. Visité el punto donde lo había observado durante los transectos del SACRE hace dos años e hice prospecciones muy intensas y prolongadas, pero nada.
  Dada la ausencia de citas publicadas y la falta de observaciones propias creo que, salvo que alguien del público diga lo contrario,  ya podemos añadir este bonito gorrión a la lista de paseriformes extinguidos en la comarca de Ferrol.

Gorrión molinero (Passer domesticus)
Foto tomada en A Terra Chá (Lugo)

 Sin embargo otras han tenido una evolución inversa. En ocasiones se trata de especies colonizadoras desde países lejanos, como la Tórtola turca (Streptopelia decaocto) que ha substituído a la autóctona en la zona, aunque ocupan nichos ecológicos bastante diferentes.

 Tórtolas turcas (Streptopelia decaocto)

  Otras son especies procedentes del Mediterráneo más próximo, como la preciosa Golondrina dáurica (Hirundo daurica), casi ausente completamente en todo el norte gallego hace sólo veinte años y que ahora ya es nidificante en numerosos lugares, casi siempre instalada bajo viaductos de las grandes infraestructuras viarias de la zona, que le han venido de perlas para expandirse.


Golondrina dáurica (Hirundo daurica). Ejemplar fotografiado hoy en O Val (quizá procedente de algún puente de la autovía al puerto exterior)

  En fin tenemos que consolarnos con la presencia de estas nuevas especies, pero yo sigo echando de menos al Aguilucho cenizo, al Cuco, a la Buscarla pintoja, a la Curruca zarcera o al Carricero tordal, por no citar más que a un puñado de la lista de especies desaparecidas (o casi) de Ferrol y su comarca.

7 comentarios:

  1. Esta vez totalmente dacordo Xabi,
    O P.domesticus eu hai bastante máis de dous anos que non o vexo na zona. A derradeira vez foi en Meirás.
    O anotei en Ribadeume, penso que no 2.008, facendo o Atlas de invernantes.
    apertas
    Paco

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. En inverno pode ser máis fácil, si. O carallo é pillalos en Primavera...
      En fin, outra especie para a lista negra...

      Eliminar
  2. Hola Xabi,

    Yo matizaría esa definición de "alóctona invasora" que otorgas a la tórtola turca. Puede llevar a engaños con las verdaderas alóctonas invasoras, término que empleamos al referirnos a especies de carácter invasro introducidas por el hombre y que pueden provocar graves daños en los ecosistemas. La tórtola turca no es eso para nada, es simplemente una especie que amplió su área de distribución de manera totalmente natural, las poblaciones no son estáticas y estas cosas ocurren constantemente, es el dinamismo de la naturaleza. Exactamente lo mismo que está ocurriendo por ejemplo con otra especie que citas en esta entrada, la golondrina dáurica.
    Un abrazo!
    Sergio

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Xa modifiquei o texto Sergio. Home, estar penso que gramaticalmente estaba correcto (a turca era "alóctona" e "invadeu" a nosa rexión) aínda que nin foi introducida pola mao do home nin produce danos no ecosistema, caso de Procambarus ou Cortaderia; así que tes razçon que é mellor cambiar os termos para non levar a confusión.
      Unha aperta

      Eliminar
  3. Eu o das rulas turcas, e vou poñer unha pica en Flandes, que imaxino que haberá xente que se ocupou de estudar a súa distribución diacrónica, a poñería coma unha especie introducida, polo menos nesta comarca.
    As primeiras rulas turcas que se viron na comarca foron na Estrada de Castela, á altura da Casa da Cultura, casualmente nun sitio onde había un fulano que tiña un ghaliñeiro con elas...Como había mais xente que as tiñamos e criabamos (e nos fuxían).
    Teño memoria ata pra decirche quen foi a tenda de paxaros quer vendeu nos principios dos 80 estes paxaros. E foi a paxarería Pardo, primeiro no Campo de Futbol e depois na Av das Pías.
    Aghora ben, que ambos elementos (aves fuxidas e avance natural) se solaparan, entra no posible ...

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Pois moito me temo que xa estaba antes, Eloi. As primeiras referencias da especie en Ferrol son de Xan Rodríguez Silvar (co-fundador da SGHN)que observou exemplares na cidade en 1973. Segundo o Atlas de vertebrados da SGHN naquel ano aarece xa na cidade da Coruña; pouco despois (1977) en Marín e Vigo (Bárcena e Dominguez op.cit.). Así que esa tenda non tivo nada que ver.
      A especie entrou de maneira espontánea, igual que os Lobos, Voitres, Víboras e Águilas.. (teño pendente un post bastante jugoso sobre este tema)

      Eliminar
    2. Ola Eloi,
      A turca estaba nas hortas e galiñeiros do barrio de Canido e zonas arboladas do centro de Ferrol dende o 78, polo menos. Aún lembro cando a identifiquei e extrañábame que no viñera no mapa da guía Peterson (A "Biblia" dos paxareros de entonces). Aínda nunha edición posterior, a de 1.980, está marcado no mapa a zona de Euskadi e penso que ata Cantabria. Nos comentarios pon "Sedentaria, pero su área se está extendiendo todavía".
      Eu penso que foi natural a expansión, o que non quita que tamén se criara.
      Saúdos
      Paco

      Eliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos