Aunque su nombre científico hace alusión a Portugal es en el norte gallego donde resulta más común y, sobre todo, mejor distribuida. Gracias a la suavidad de nuestro clima, húmedo y con temperaturas suaves incluso en verano, la salamandra rabilarga está ampliamente extendida, con localidades donde resulta francamente abundante.
A medida que avanzamos hacia el sur, por Ourense, interior de Pontevedra o Portugal ,donde hay un clima con cierta influencia mediterránea, la rabilarga se vuelve más escasa y más dependiente de microhábitats permanente húmedos con sombra permanente. Pero en las comarcas del Norte y del Oeste gallego se puede encontrar en lugares relativamente secos o con cierta insolación, siempre cerca de ríos o fuentes de aguas limpias, con abundante musgo y hojarasca.
Mientras hacíamos una espera de mirlos acuáticos en el río Xuvia (Narón) José Ramón encontraba esta joya. Quizá el animal "más gallego" de todos, que diría el maestro Curt.
He visto muchas salamandras rabilargas en mi vida y sigue ilusionándome igual que la primera vez. Su aspecto tan diferente, casi tropical, junto con la condición de especie endémica de mi tierra, hacen sumamente atractiva a la Saramaganta o Píntega rabilonga, como decimos en gallego.
Salamandra rabilarga (Chioglossa lusitanica)
Sony RX10 III focal 18 (50 mm) ISO:800 V:1/100 F:4
De regalo, encontrábamos una hembra grávida (con huevos) de Rana patilarga (Rana iberica). Habrá que anotar en el cuaderno de campo este dato fenológico.
Si el otro día os mostraba una patilarga con patrón "raro", tipo temporaria, aquí tenemos una con el patrón claramente dominante de la especie, al menos en Galiza: tonos "fríos" (castaño gris o pardo teja) con manchas claras sobre la espalda que parecen una enfermedad de la piel.
Hembra de Rana patilarga (Rana iberica)
Sony RX10 III focal 21 (58 mm) ISO:500 V:1/50 F:4
Sin duda tanto la salamandra rabilarga como la rana patilarga son los anfibios de río por antonomasia. En la comarca de Ferrol tenemos la suerte de conservar aún buenas poblaciones de ambas distribuídas especialmente por las cuencas del Xuvia y del Belelle, que sobreviven como pueden al "vertido nuestro de cada día", como diría el amigo Eloi Saavedra (un pescador muy implicado en la conservación de ambos ríos).
Pois alégrome que a topárades nese tramo de rio, pois son ben escasas. Non recordo ver máis dun par delas. No Castro e de Moeche para arriba si.
ResponderEliminarCóntoche por privado onde a atopamos.
EliminarTeño que darlle as gracias por ter un bon maestro que me fixo aprender o rastro como o lobo.
EliminarGracias por dejarme acompañarte en tus salidas y de aprender lo poco que puede mi cabeza guardar,Jose Ramón Castro Gomez.
ResponderEliminarE grazas a ti por atopala. Tes un instinto natural practicando a noble arte do levantamento de pedras.
EliminarSaudos Xabi
ResponderEliminarsegún algún herpétólogo as millores poboacións e maior distribución desta especie atópanse nas Rías baixas. Na zona de Sanxenxo e contorna que é a que millor coñezo, pódese atopar casi en calquera regato mais ou menos limpo, manantiais e mesmo paredes húmidas dalgunhas estradas. Unha especie que me custou atopar nun principio debido a que imaxinaba que era un bicho de fragas ben conservadas con musgos, augas cristalinas etc.(cousa que por aquí non hai....) Cando lle collín o truco mesmo as encontrei en regatos rodeados de eucaliptos, paredes de estradas, acequias de regadío, muiños etc..A min tamén me formiguea o corpo cada vez que as vexo. apertas
Opa Emilio. Eu estaba pensando sobretodo nas zonas de interior (vales de Monforte, Verín, Valdeorras, etc..) onde nos custaba atopala cando traballábamos para o Atlas de hérpetos. É certo que na faixa costeira de Pontevedra hai unha boa densidade tamén. Vou modificar o texto. Graciñas polo apontamento.
EliminarPois penso que agora mesmo xa hai que falar de Lusitania, Asturias, Leon, Zamora e Cantabria. Probablemente ten mais distribucion da que pensamos, pero moitas veces pasa desapercibida.
ResponderEliminarEu tamén o penso, César. No texto decidín ser "conservador"respeito á sua distribución porque os datos más actuais de que dispoño son a guía de anfibios de Salvador & García parís de 2001. Pero supoño que ha de ter unha distribución bastante semellante á Rana iberica (agás Sistema Central), que tamén está espallada en pontos deo Cantábrico.
EliminarComo ben dis é unha desas especies moi pouco coñecidas polos paisanos a nivel popular debido aos seus hábitos tan discretos. Ao contrario que a píntega común, o sapo común ou o escáncer, por exemplo, non vive en terreos de labranza ou perto das vivendas e non está activa de día habitualmente. Tampouco se caza nin se pesca. Por tanto é normal que non exista un coñecimento popular sobre ela como si hai noutras especies..
Grazas pola visita, César.
Moi boas,
EliminarPenso que as citas de León e leste de Ourense son dubidosas e habería que pensar máis ben en que non están presentes nesa zona. Chegamos a rastrear a cuadrícula da zona de Carucedo e acabou sendo cerca do propio lago, nun lugar pésimo para a especie, o que indicaría unha posible equivocación con larvas de Salamandra salamandra. As zonas do Teixidal non están perfectamente miradas pero si que se patearon a zona de San Xil e arredores, con bo hábitat para a especie, e non apareceu. Por outra parte, en Zamora non está citada, se a memoria non me falla. Son zonas cunha influencia moi continental, cun verán xa moi cálido e pouca humidade ambiental. Nos Montes de León hai especies moi eurosiberianas como Rana temporaria e Lissotriton helveticus, pero son de fenoloxía moi invernal, polo que o efecto do clima do verán inflúe menos sobre delas.
Apertas,
Martiño
Olá, Martiño. É certo que ademías da "mediterranidade" tamén está o factor da "continentalidade", que limita bastante o período vexetativo de moitas especies sensíbeis ao frío. Porque nesas zonas que mencionas fai moitísimo frío durante medio ano e o outro medio vai unha seca con calor que mete medo tamén.
EliminarCando prospectaba con Manu polo Macizo Central ourensán temos atopado larvas de píntega común en lugares teóricamente óptimos para chioglossa. Eses típicos mananciais ou regatos hiper húmidos, con pedras, abruptos, con musgo, etc.. Víamos o sitio e ambos (de Ferrol) dicíamos ao unísono :"Chioglossa!". Parábamos o coche e baixábamos pero logo de estar unha hora de mostraxe só atopábamos Salamandra. Unha especie (a Salamandra) que por aquí arriba é case "de secano", como ben sabes.
Apertas.
A cita que eu coñezo esta mais preto que de Galicia que de Carucedo. De Zamora penso que foron varias persoas que viven preto da raia quen o comentaran.
EliminarBoas,
EliminarPois interesariame moito coñecer esas citas. Estamos coa redacción do atlas e non dou atopado citas fiables en Castela e León. En Zamora falei con Abel Bermejo de buscala, que xa andivemos os dous na súa procura pero non houbo sorte.
É un bicho jodidillo neses límites. Saqueina nos Peares logo de varias mostraxes nas que "sabía" que tiña que estar por que o hábitat era perfecto e custou de carallo.
Se tes máis info desas citas castelás seríame moi interesante coñecelas. Grazas.
Apertas,
Martiño