Lontra (Lutra lutra) en Forcadas

   A fascinante Lontra, ou Londra (Lutra lutra) é una mamífero carnívoro pertencente á familia dos mustélidos que resulta moi común nos ríos e lagoas do Norte galego. Probablemente estas poboacións estean entre as mellores da Península. A súa abondancia e relativa facilidade de observación fan dela un dos grandes mamíferos máis familiares para os que frecuentamos as zonas húmidas.  Aínda que tamén ocupa a maioría dos nosos ríos, é nas lagoas, encoros e rías do norte da provincia da Coruña onde é máis doada a súa detección e observación. De feito ten aquí uns hábitos prácticamente diurnos, algo pouco frecuente na maioría dos carnívoros.
   Probablemente as poboacións de Lontra aumentaron moito logo da proibición da súa caza, finalizado o período "alimañero" que tanto se fomentou durante o rexime fascista do xeneral Franco. Non obstante debeu ser especie común históricamentte nas rías e humidais ferroláns. Meu pai, que se criou nun esteiro da ría de Ferrol (no muíño das "Aceas") estaba moi familiarizado coa Londra, ou "Alondra", que era o nome vernáculo que tiña alí. Polo que me ten dito debía ser común na ría nos anos 30-40 do pasado século.

    Hai que comentar que actualmente a Lontra se monstra bastante tolerante coa presenza humana dentro do seu hábitat. En canto a especie non se persegue, amósase ás veces incríbelmente confiada e "pasota" cos seres humanos.  Hai localidades, como a ría de Ortigueira, onde mesmo resulta difícil non observala durante o inverno, a pouco que o intentemos. Penso que moitos de nós non somos conscientes da sorte que temos por desfrutar dunhas poboacións tan importantes deste animal tan extraordinario, e que xa desapareceu en amplas zonas do continente europeu.

 Hoxe, no encoro das Forcadas (Valdoviño) apareceu un exemplar nadando nunha enseada.

  O animal monstrábase moi activo. Na nosa zona é habitual velos pescando, alimentándose, xogando coas   crías ou marcando o territorio a plena luz do día. Qué afortunados somos en Ferrolterra!!

 Na foto anterior podemos apreciar varios rasgos que definen un cazador acuático, como os ollos e orificios nasais na parte alta da cabeza. Así pode nadar con todo o corpo baixo a auga sen perder visión en superficie.  Estes caracteres son adaptacións evolutivas comúns en moitos animais de costumes acuáticos, como a Cobra viperina (Natrix maura) ou a Rá verde común (Pelophylax perezi), e que os diferencian de outros parentes próximos de hábitos máis terrestres.


 A Lontra saíu da auga para comer unha presa. Penso que era un Caranguexo vermello (Procambarus clarkii). Podemos observar como a Lontra pecha os ollos mentras mastica.  Seguramente iso fixo que non se percatara da miña presenza (que, a todo isto, permanecía inmóbil coma unha estatua, lóxicamente)

 Porque a Lontra come Caranguexos. E moitos! Ben, realmente todos os habitantes do encoro consumen masivamente este crustáceo alóctono. Alavancos (Anas platyrhynchos), Mergullóns (Tachybaptus/ Podiceps), Galiñolas negras (Fulica atra), Garzas (Ardea cinerea),... Algo que non pode explicar tampouco o aparente declive da poboación desta auténtica peste que é o P.clarkii. Porque este ano aínda non vin nin un só exemplar nas augas da ribeira este ano. En Sabón e Cecebre o Caranguexo ten os mesmo predadores ca en Forcadas, pero a súa poboación é hoxe alarmante e, quizá, irreversíbel.
 De chegar a comprobarse este descenso poboacional no encoro das Forcadas sería algo insólito e sen precedentes, creo, digno de un estudo serio por parte da Xunta pola súa importancia (Pedro a ver se podes averiguar algo, ti que tés contactos).

 Mentras eu estaba todo concentrado, a Lontra subeu un pouco polas pedras e se me quedou mirando. Alí marcou o territorio, ao modo en que adoitan facer todos os carnívoros (defecando sobre unha pedra visíbel). Logo de sacudirse a pelaxe, tiña un aspecto moi simpático, con todo o "pelo pincho". As palmaduras interdixitais, típicas nun animal tan acuático, danlle un aspecto moi robusto aos pés.

 Logo desapareceu un momento e, cando menos o esperaba, atravesou a estrada cara a outra parte do encoro. Apenas me deu tempo a enfocar e disparar. Sorprende a velocidade que pode coller un animal así.

   Quedeime cunha boa remesa de fotos e un bonito recordo para o futuro. Eran as dez e media da mañá.

  Un saúdo desde Ferrol, a terra da Lontra.