A Galiza do século XXI

  NOTA: TODAS AS FOTOGRAFÍAS DESTE POST FORON COLLIDAS DE INTERNET. OS MEUS AGRADECIMENTOS AOS SEUS AUTORES OU AUTORAS.

 A mudanza na paisaxe galega acontecida desde mediados do século pasado é algo de tal dimensión que só podemos apreciar ollando fotografías antigas e comparando co aspecto que teñen actualmente esas zonas. Un cambio especialmente drástico na faixa litoral, onde se concentran as áreas urbanas e tamén as maiores masas de repoboación forestal con especies pirófitas.

 Sirva de exemplo esta imaxe da cidade de Ferrol, tomada seguramente nos anos 30 ou 40 do século XX. É dun lugar moi próximo á miña casa. Despois vemos como é na actualidade (collín a imaxe do visor da Xunta).

Cruce da estrada de Castela coa Rúa Nova de Caranza na primeira metade do século XX

Mesmo sitio na actualidade (captura cartográfica)

   Lóxicamente o crescimento urbanístico modificou radicalmente a paisaxe na contorna das cidades. Porén paréceme de maior interese os cambios que se deron na zona rural, onde o mosaico agropecuario tradicional da Europa atlántica fica hoxe sepultado baixo un manto infinito de eucaliptos. E con esa perda paisaxística perdemos tamén moitas especies asociadas, como a rula, o paspallás, a papuxa común, a perdiz, os mazaricos, as avefrías, a lebre, as tartarañas, a delonciña,...Todas elas moito máis escasas hoxendía ou a ponto de extinguirse nalgún caso.

  Atopei varias fotos históricas da vila de Viveiro, na costa luguesa. A primeira data nada máis e nada menos que de 1890 (considérase unha das primeiras fotografías tomadas no país). 

Viveiro (Lugo). Foto tomada en 1890

  Estoutra é algo máis moderna, de 1920. Nas dúas podemos observar como a contorna da vila estaba conformada básicamente por cultivos e prados con sebes. Tamén aparecen manchas forestais que non son capaz de identificar ben. Probablemente serían piñeiros con algúns eucaliptos (o exemplar que aparece en primeiro plano semella destes últimos). Ascendendo xa polos montes a superficie era maiormente matogueira atlántica, consecuencia das tallas ou queimas dos bosques orixinais habidas durante séculos. Sen embargo ese hábitat de ucedais, toxeiras ou turbeiras era moi importantes para a biodiversidade. Tamén desapareceron como consecuencia do abandono da actividade agrogandeira tradicional e da eucaliptización.

Viveiro (Lugo). Foto tomada en 1920

 Nunha imaxe actual podemos ver como son agora os arredores de Viveiro: un espanto interminábel de eucaliptos para beneficio do negocio da celulosa en detrimento do noso patrimonio natural.

Viveiro na actualidade

   Non podo imaxinar como serían daquela as serras do noso país. Quizá con menor masa forestal autóctona debido a que había máis superficie para uso agrogandeiro (aínda que nos Ancares desapareceron algunhas das mellores fragas que tiñamos). Mais en todo caso, cunha riqueza paisaxística e faunística incomparablemente maior. 

  Termino cunha fotografía antiga do mosteiro de Monfero (A Coruña) coa serra de Queixeiro ao fondo. Non podo evitar unha lembranza de miña nai, nacida precisamente nunha aldea de Queixeiro, que me contaba como na súa infancia apañaban a "braña" (nome local das uces e toxo) para os encames do gando na corte. Unha braña daquela abondosa nas serras todas e que hoxe podemos considerar sen dúbida coma un hábitat en perigo de extinción inminente.

Mosteiro de Monfero (A Coruña), coa serra de Queixeiro ao fondo. 

  Vaia pois un recordo por miña nai, falecida o pasado verán, e outro para as matogueiras atlánticas, que tamén desaparecerán en breve pola cobiza da eucaliptización, a maior traxedia medioambiental acontecida no noso país sen lugar a dúbidas.