Seguidores e seguidoras

sábado, 6 de setembro de 2025

Correlimos menudos, libélulas y otras cosas en Forcadas

 Ayer al mediodía volvía al embalse de Forcadas (Valdoviño), que mantiene un nivel bajo.

Cola de Vilaboa
SonyRx10 III focal 30 mm   ISO:200   V:1/200    F:7,1

Tramo final del embalse, a contraluz
SonyRx10 III focal 50 mm   ISO:100   V:1/200    F:8

  Y esta mañana re-volvía, con armamento pesado:

OM-1 + Panasonic 14-42 (a 14 mm) f:5,6   ISO:400   V:1/250    F:8

 En cuanto a aves lo más destacado han sido:
  • 1 Águila pescadora (Pandion haliaetus). La primera del otoño
  • 4 Andarríos grandes (Tringa ochropus). Este año perdí el paso de los bastardos.
  • 2 Correlimos menudos (Calidris minuta). Segunda observación personal en el embalse tras la del 23/09/2001 (pincha). 
  • 1-2 Martines pescadores (Alcedo atthis)
  • 1 Lavandera boyera británica o continental (Motacilla flava flava/flavissima)
  • Pájaros "de temporada": papamoscas cerrojillos y mosquiteros musicales

Aguila pescadora (Pandion haliaetus). Distancia aprox: 120 m
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3 + MC1,4X   ISO:200   V:1/500    F:10

Aguila pescadora en vuelo
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3 + MC1,4X   ISO:800   V:1250    F:10

Andarríos grandes (Tringa ochropus) en O Pereiro

  Por desgracia los correlimos menudos estaban a unos 150 m, una distancia muy grande para fotografiar un ave tan pequeña. Ni con el teleconvertidor 1,4x pude pillarlos bien.

Correlimos menudos (Calidris minuta) y andarríos grande (Tringa ochropus)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3 + MC1,4x   ISO:200   V:1/640    F:10

Correlimos menudos (Calidris minuta) y andarríos grande (Tringa ochropus)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3 + MC1,4x   ISO:200   V:1/640    F:10

Lavandera boyera (Motacilla flava)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3 + MC1,4x   ISO:400   V:1/500    F:10

  A todo esto, había dicho papamoscas cerrojillos por defecto. Sabéis que la identificación de rarezas no es lo mío. Si alguien nota algo raro en el papamoscas puede decirlo.

Papamoscas cerrojillo (Ficedula hypoleuca)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3   ISO:200   V:1/160    F:7,1

Papamoscas cerrojillo (Ficedula hypoleuca)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3   ISO:400   V:1/320    F:7,1

   Tras unos días de lluvia, el sol ha vuelto (por poco tiempo) y con él las libélulas. Un orden cuya riqueza y variedad ha bajado muchísimo desde que empezó a manifestarse el problema de la eutrofización (la invasión del cangrejo rojo habrá tenido su influencia también).

Chalcolestes viridis
SonyRx10 III focal 600 mm   ISO:100   V:1/250    F:5

Pareja de Chalcolestes viridis en tándem

   Ayer me alegró ver varios ejemplares de gaiteiro forestal, un zigóptero muy abundante hace años y hoy bastante raro de ver en Forcadas.

Chalcolestes viridis
SonyRx10 III focal 600 mm   ISO:100   V:1/125    F:5

 Un zigóptero más delicado como es el gaiteiriño verdescente aguanta mejor y todavía resulta común en zonas como la ensenada de O Pereiro. Un odonato realmente bonito visto de cerca.

Lestes virens
SonyRx10 III focal 600 mm   ISO:100   V:1/320    F:5

  Por supuesto ya volaban unas cuantas Aeshna mixta cuyo nombre gallego, libeliña de outono, le queda como anillo al dedo. También alguna Anax imperator, pero de odonatos anisópteros sólo pude fotografiar este Sympetrum sanguineum:

Sympetrum sanguineum
SonyRx10 III focal 600 mm   ISO:100   V:1/320    F:5

  Y mañana lluvia. Habrá que darse una vuelta polos muelles de la ría desde la comodidad del coche.

mércores, 3 de setembro de 2025

03/09/2025 Seguimos de "pruebas" con la P1000

 Esta mañana me acercaba hasta el embalse de As Forcadas para seguir de "pruebas" con la Nikon P1000 de J.R. Entrecomillo lo de pruebas porque más que eso está siendo un reencuentro con la cámara. Por desgracia tuve que esperar casi dos horas a que terminase de llover. Después tomé un par de fotos rápidas y vuelta para Ferrol. 

Nikon P1000 focal 44 mm    ISO:100   V:1/125    F:5

  Usé un trípode barato a modo de monopié, aunque tampoco había mucha cosa. Solamente pude fotografiar un andarríos grande, con una luz bastante mala, por degracia. En una bridge 1/2,3" un ISO 800 o 1600 vale perfectamente para tomas cercanas, pero cuando el bicho está lejos, como era el caso, afecta mucho al nivel de  detalle. 

Andarríos grande (Tringa ochropus). Reducción de ruido de 25% con I.A. de Ligthroom
Nikon P1000 focal 2600 mm  ISO:800    V:1/500     F:7,1

  Así terminamos este post breve, casi minimalista.

luns, 1 de setembro de 2025

01/09/2025 Reencuentro con mi Nikon P1000!

  Una vez descartados los teleobjetivos PRO para la OM-1 llevo semanas barajando la posibilidad de comprar una Nikon P1100, muchísimo más barata y quizá una compra más lógica para lo que yo hago. Así que le pregunté a José Ramón Castro si me podía dejar su P1000 durante unos días para recuperar sensaciones y comprobar si realmente es lo que necesito.

Ría de Ferrol en Neda
Nikon P1000 (focal 100 mm equiv)   ISO:100    V:1/500    F:8

 Al salir del trabajo me acerqué hasta Neda para hacer unas fotos. Aunque al principio me hacía la picha un lío. Era mucho tiempo sin tocar esa cámara (se la vendí yo en su momento). Además la tenía configurada a su manera, lógicamente. Tardé un buen rato en reconfigurarla a mi gusto.

"Campo de tiro" elegido

   Probé con unas limícolas, que se alimentaban a una distancia de entre 70 y 100 m. Todas las imágenes están ligera o medianamente recortadas. Un sensor como el de la P1000 tampoco permite grandes alegrías en ese sentido. 

Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus)
Nikon P1000 (focal 2200 mm equiv)   ISO:400    V:1/800    F:7,1

   Aunque la P1000 (o P1100) tienen un rango focal que llega a 3000 mm equivalentes no recomiendo pasar de 2600 mm como norma general, especialmente sin trípode, como era el caso. Por cierto, hoy soplaba bastante viento y con esas focales descomunales se hace notar mucho.

Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus)
Nikon P1000 (focal 2600 mm equiv)   ISO:400    V:1/500    F:7,1

 Acostumbrado a sensores más grandes volví a reconocer esa "planicidad" de las imágenes, típica de las bridge. Para poder destacar un poco el sujeto sobre el fondo tuve que aplicarme con las máscaras de enfoque/desenfoque del Lightroom.

Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus)
Nikon P1000 (focal 2600 mm equiv)   ISO:200    V:1/640    F:7,1

   Pero no se puede tener todo. A cambio de las limitaciones propias de un sensor pequeño, la P1000 ofrece la posibilidad de tomar fotos más que dignas a distancias imposibles para cualquier otro equipo que no sea digiscoping.

Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus)
Nikon P1000 (focal 2400 mm equiv)   ISO:200    V:1/1000    F:7,1

  Una gaviota patiamarilla se dedicó a robarles cangrejos a los pobres trinadores. Un clásico de los intermareales gallegos. Gracias a ella podemos apreciar otro de los principales problemas de los sensores 1/2,3": la falta de rango dinámico, que se manifiesta especialmente con las altas luces. No quise editar mucho la foto para no oscurecer artificialmente el blanco de su cuerpo.

Gaviota patiamarilla (Larus michahellis) roba cangrejo a zarapito trinador
Nikon P1000 (focal 2600 mm equiv)   ISO:400    V:1/800    F:7,1

    Terminamos con un archibebe claro.

Archibebe claro (Tringa nebularia)
Nikon P1000 (focal 2600 mm equiv)   ISO:200    V:1/800    F:7,1

   Un reencuentro interesante con mi antigua y querida P1000, que tendrá prolongación esta semana. Espero que J.R. aproveche para probar el juguete que le dejé a cambio, que no es cualquier cosa.

domingo, 31 de agosto de 2025

31/08/2025 Visita de control en Forcadas: combatentes, biluricos de ás negras, etc

   Estamos na mellor época do ano para visitar o encoro das Forcadas (Valdoviño), alomenos no relativo ás aves migrantes. Por desgraza facer mostraxes alí está cada día máis complicado. Hoxe nen sequer puiden chegar á parte final da cola de Vilaboa, o meu lugar favorito. Había vacas pacendo na finca pola que tes que cruzar, e os pastores tiñan corrente, como puiden comprobar persoalmente. Únicamente censei desde pontos accesibles para cubrir a superficie que aparece no mapa:

Mapa do encoro das Forcadas. En círculo azul, as áreas censadas hoxe

   O nível hídrico está bastante baixo e iso favorece a sedimentación de limícolas.  Aquilo non é O Grove, obviamente, pero ten algunhas "especialidades" interesantes.

Ribeira das Cortiñas

Enseada do Pereiro
Sony RX10 III (focal 46 mm)   ISO:200   V:1/160    F:5,6

Cola de Vilaboa
Sony RX10 III (focal 44 mm)   ISO:200   V:1/200    F:4,5

  O encoro está moi degradado e aínda por riba só cubrín as zonas más accesible. Nesta área prospectada observei o seguinte:
  • 24 Lavancos reais (Anas platyrhynchos)
  • 6 Cercetas (Anas crecca)
  • 4 Píllaras reais (Charadrius hiaticula)
  • 3 Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos)
  • 4 Biluricos de ás negras (Tringa ochropus). Non vin ningún T. glareola
  • 1 Bilurico común (Tringa totanus)
  • 1 Bilurico pativerde (Tringa nebularia)
  • 5 Combatentes (Calidris pugnax)
  • 1 Pilro común (Calidris alpina)
  • 11 Mergulletes comúns (Tachybaptus ruficollis). Case todos adultos
  • 1 Corvo mariños grande (Phalacrocorax carbo)
  • 5 Garzas reais (Ardea cinerea)

Combatentes (Calidris pugnax) e biluricos (Tringa spp)

     Por desgraza as "limis" estaban moi lonxe. Cada día boto máis de menos a Nikon P1000, que vendín nun momento de enaxenación mental.

Combatentes (Calidris pugnax). Toma moi recurtada desde uns 280 m (disparo a pulso)
Sony RX10 III (focal 600 mm)   ISO:200   V:1/250    F:4,5

  A maiores das acuáticas había paxarada interesante:
  • Picafollas musicais (Phylloscopus trochilus)
  • 1 Papamoscas negro (Ficedula hypoleuca)
  • 38+ Lavandeiras brancas (Motacilla alba). Seguramente serían unhas 50 na área controlada e 100+ no total do encoro
  • 7+ Lavandeiras amarelas británicas (Motacilla flava flavissima) na cola de Vilaboa. Probablemente eran máis de 10 ex

Lavandeiras amarelas británicas (Motacilla flava flavissima)
Sony RX10 III (focal 600 mm)   ISO:200   V:1/200    F:4,5

  Fixen un collage para que vexades o grao de recurte que tiven que facer en moitas das imaxes debido á grande distancia. En Forcadas hai que currarse moito cada fotografía.

Toma orixinal e recurte aplicado

Uns paxaros ben bonitos as lavandeiras amarelas británicas, todo un clásico a finais do vrao.

Lavandeiras amarelas británicas (Motacilla flava flavissima)
Sony RX10 III (focal 600 mm)   ISO:200   V:1/200    F:4,5

 Igual que o papamoscas negro.

Papamoscas negro (Ficedula hypoleuca)

  A época entre agosto e primeiros de outubro é máis interesante para ver aves limícolas nas Forcadas. Aproveitade. Por certo, chamoume a atención que de varias listaxes que vin de Cecebre non aparecía ningunha limícola, sendo como é un humidal máis "potente". Curioso.

sábado, 30 de agosto de 2025

Cambio de tempo

 Esta semana tivemos un cambio de tempo importante. Logo dun mes de agosto extraordinariamente cálido entraron as borrascas atlánticas, co que iso conleva sempre en Galiza: ventos moderados/fortes de compoñente W/SW, temperaturas máis frescas e chuvia. Unhas circunstancias idóneas para a sedimentación de acuáticas migrantes.

Gaivotas típicas descansando na praia de Maniños (Fene)


  Onte ao saír do traballo daba unha volta pola ría de Ferrol, coincidindo cos momentos de choiva máis intensa. Apañei unha boa molladura (a chaqueta do Decathlon era impermeábel anos há).

Praia de Maniños con chuvia persistente
Sony RX10 (focal 70 mm)   ISO:100   V:1/320   F:5,6

 Até primeiros de 2000 as grandes praias da zona estaban cheas con milleiros de gaivotas patiamarelas e escuras ao chegar estas datas. Logo pasou o que pasou e por iso xa non as visito.

  No intermareal de Neda concentrábanse unhas 150 gaivotas grandes. Sen embargo case non había choronas. A que foi acuática máis numerosa na nosa ría (2000-3000 ex invernantes) experimentou un declinio catastrófico na última década. Paradóxicamente coincide no tempo coa entrada en funcionamento da rede de saneamento, como xa comentei. Manda truco.

Intermareal de Neda

    Xunto a EDAR o vento sopraba con forza e movíame moito o paraugas. Neses momentos agradecín que a Sony RX10 III teña selado anti-salpicaduras (por cousas como esa tiña o prezo que tiña).

Gaivotas típicas (Larus michahellis/fuscus/marinus)
Sony RX10 (focal 110 mm)   ISO:200   V:1/400   F:5,6

   Non levaba máis óptica que a cámara, mas puiden ollar algunhas limícolas habituais:

Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos) entre gaivotas

  Perto da EDAR había 2 biluricos pativerdes (Tringa nebularia) e 1 bilurico común (Tringa totanus). Puiden fotografar aos primeiros a pesares da cortina de chuvia.

 O bilurico pativerde aliméntase de pequenos alevíns ou camaróns que captura correndo polas canles da baixamar. Un hábito que comparte co bilurico escuro (Tringa erythropus), moito máis escaso. Tendo en conta as difíceis condicións atmosféricas non quedaron nada mal estas dúas fotos:

Biluricos claros (Tringa nebularia)
Sony RX10 (focal 600 mm)   ISO:400   V:1/500   F:4,5

Biluricos claros (Tringa nebularia)
Sony RX10 (focal 600 mm)   ISO:400   V:1/500   F:4,5

  Esta mañá tentei controlar a praia de San Valentín pero o problema dos cans alí é insufrible. Pensar que hai quince anos era ún dos mellores pontos para laro-limícolas da ría... Claro, qué vas esperar cando a mesma concellalía de "medio ambiente" constrúe unha ducha para cans na praia?

 Terminamos cunha fotos de lavandeiras. Pesoume non ter levado a OM-1 e o 400. Cando os paxaros están perto o maior tamaño do sensor nótase no nível de detalle.

Lavandeira amarela (Motacilla flava iberiae)
Sony RX10 III (focal 600 mm)  ISO:800   V:1/250   F:4,5

Lavandeira amarela (Motacilla flava iberiae)
Sony RX10 III (focal 600 mm)  ISO:800   V:1/250   F:4,5

    Ademáis da lavandeira amarela pillei un xuvenil de branca pousado na baranda da ribeira, e deume un "ataque de fotógrafo". Primeiro con ISO alto. 

Lavandeira branca (Motacilla alba) xuvenil
Sony RX10 III (focal 600 mm)  ISO:1600   V:1/200   F:4,5

  Logo con ISO medio, apoiando os brazos na propia baranda. Quizá debín pechar un pouco o diafragma para focar mellor o tramo de baranda á altura da lavandeira. Quedou tanto bokeh que semella editado dixitalmente. Por certo, atentos á velocidade de obturación: 1/50 seg

Lavandeira branca (Motacilla alba) xuvenil
Sony RX10 III (focal 600 mm)  ISO:400   V:1/50   F:4,5

   E mais nada por hoxe. Por aquí seguimos.

mércores, 27 de agosto de 2025

Evolución del paisaje: Regas de Pedroso (Narón)

   Tras haber descubierto el comparador cartográfico de la Xunta y posteriormente el del I.G.N (pincha) he comenzado una nueva sección que bien podríamos denominar "evolución del paisaje". Hoy trataremos As Regas de Pedroso, en al vecino ayuntamiento de Narón (del cual soy oriundo). Un antiguo humedal que se veía así en el mapa más antiguo del I.G.N:

Mapa del I.G.N. (aprox. años 40-50)

    En aquel mapa, muy parecido a la primera edición del Instituto Cartográfico Nacional 1:50.000 que yo tenía (y que tiré a la basura, idiota de mí), se ven dos zonas "pantanosas". Una al oeste, y otra de mayor tamaño al este: As Reghas, como dicen por aquí.

Y que salía así en el famoso vuelo americano de 1956-1957:

As Regas de Pedroso en 1957

   No es que se vea agua. Lo importante es lo que no se ve: las lindes de las fincas que había allí donde era posible el cultivo, pero que apenas se vislumbran en aquellas zonas que no valían para ello (sí para la ganadería), como eran las zonas pantanosas. Existe una imagen más antigua todavía, que muestra el visor de la Xunta de Galiza:

As Regas de Pedros na ortofoto Costa 1946 (Xunta Galiza)

  En las dos imágenes anteriores podemos apreciar el cauce original del río Xuvia, en la parte derecha de la foto, que marca varias curvas pronunciadas.

En azul oscuro cauce original del río. En azul claro, área central pantanosa (aprox)

 Pero en 1980 ya aparece el río canalizado en un tramo artificialmente recto, por obra y gracia de un tal Amando Romero. Según el colega Eloi Saavedra, pescador nativo de Pedroso, la obra tuvo lugar hacia los primeros años de la década de los setenta. No se me ocurre otro motivo que no fuese favorecer la desecación del humedal de As Regas, "zonas improductivas" para el franquismo.

Ortofoto ministerial de 1980 con el río Xuvia ya canalizado

  Avanzando en el tiempo vemos como estaba la zona en años más recientes. Hacia 1994-1997 (hace treinta años) todavía se distinguen zonas sin cobertura arbustiva, que hacia 2000 ya empiezan a cubrir todo el espacio, para taparlo completamente en la actualidad.

Ortofoto 1994-1997

Ortofoto 1999-2003

Actualidad

 Ya he comentado que visité la zona brevemente el día 31/03/1991, mientras daba una vuelta en mi flamante Yamaha 750 Superteneré. Había escuchado rascón y avistado un escribano palustre, probablemente un individuo en migración. Pero en este caso no hablamos de una laguna litoral como fue en su día el Carregal de San Xurxo, sino de una zona higroturbosa con nivel freático alto pero sin lámina de agua abierta. Quizá tuvo menos interés para aves acuáticas pero seguramente fue muy importante para otros órdenes, como anfibios, insectos, botánica...

  Actualmente As Reghas tienen este aspecto:

As Regas en verano


As Regas hoy en día

 ¿Cómo eran As Regas en el pasado? Si atendemos lo poco que queda en la actualidad y algunos toponímicos interesantes (Gándara, Cantalarrana, As Tembladeiras,....) pienso que no sería muy diferente a una turbera como esta de Xermade (Lugo):

Turbera baja en Xermade (Lugo)
  
 Probablemente las áreas más secas serían parecidas a un brezal/landa como éste:

Brezal atlántico con Molinia sp, Ulex sp y abundante Calluna vulgaris
Cualedro (Ourense)

 Todo esto son especulaciones, lógicamente. No soy biólogo y de botánica sé cuatro cosas muy básicas, pero me gusta hacer naturalismo-ficción. 
   
     Otra posiblidad es que As Regas fuese simplemente una junquera de Juncus spp, Carex spp e Iris pseudacarus. Una mancha minúscula de Typha latifolia permite pensar que también podría haber sido un gran espadañal, pero esa opción no acabo de verla. En esos casos suele haber algún topónimo tipo "A Xunqueira" como ocurre en el pequeño humedal de Ares. Desde luego A Xunqueira es un topónimo muy común en antiguas junqueras de toda la comarca de Ferrol, pero está ausente en Pedroso, por lo cual me inclino a pensar que en su tiempo fue más bien una zona pantanosa parecida a las turberas bajas con áreas de brezal atlántico en su periferia (un paisaje que fue muy común en el interior de la provincia de Lugo y también en algunas zonas próximas de A Coruña). En cualquier caso As Regas han desaparecido, como pasó con el Carregal de San Xurxo y con otros humedales que trataremos en próximos capítulos.