Nova cita de cría para Folosa manchada (Locustella naevia) na Mariña lucense

    A saída do sábado ía ser fundamentalmente herpetolóxica pero claro, se atopas isto nada mais saír do carro....

     Un macho cantor de Folosa manchada (Locustella naevia); unha das especies menos coñecidas da nosa ornitofauna, debido á sua escaseza e á dificultade para a detectar nos territorios de cría.

   Este exemplar, logo de cantar desde un pequeno arbusto, foi cara unha silveira, onde me deu unha alegría ao velo carrexando material de construción do niño: herbiñas e algo de musgo, aparentemente.

    A observación directa dunha Folosa manchada nativa é realmente complicada na nosa terra, pero vos aseguro que é unha experiencia que vale a pena.

Folosa manchada levando material para construción do niño

   Xa non só pola escaseza da sua poboación galega senón por seren un paxaro de hábitos peculiares e conduta certamente pouco común. Esa maneira de moverse entre a vexetación case como de leirón, esa discreción absoluta que fai que sexa incríbelmente difícil a súa detección, a delicadeza dos seus movimentos así como a sua tremenda timidez converten a observación dunha L. naevia en todo un acontecimento.

   Na seguinte imaxe, moi desenfocada, apreciamos un detalle diagnóstico da especie, como son as pintas escuras na área subcaudal (nas plumas do cú, vaia)

      Por desgraza, agora moitos ornitólogos galegos consideran máis importante a busca de novas especies para apontar na sua lista particular en vez  de traballar na procura de datos útiles que servan para coñecermos mellor o noso patrimonio natural.
     Hai diferentes Atlas e programas de seguemento que se están a levar a cabo nestes momentos (ALVAR, Atlas de hérpetos da SGHN, Atlas de Mamíferos do GEAS, e de aves da SEO, SACRE, RAM ,etc...) e necesitan máis colaboración. Sen embargo non faltará xente para ir ver a Thayer famosa en San Cibrao ou unha limícola rara que apareza en Ponteceso. Para iso sempre hai tempo e ganas, por suposto. De verdade sinto que non merecemos o tremendo legado que nos deixaron os Souza, Galán, Bas, Guitián, Silvar, Bermejo, e compañía....

    Desde aquí quero animar aos novos afeizoados que si participan nestes programas voluntarios (como Juan Gómez ou Óscar Chao) para que redobren esforzos. Observacións como esta Folosa manchada ou a dos Cirrios pálidos de Ferrol son consecuencia da perseverancia e da paciencia. Non fai falta ser un crack en identificación para descubrir cousas importantes. E seguro que o noso alterado e degradado medio garda aínda sorpresas para vós.

Folosa manchada (Locustella naevia)

    Os Chascos comúns xa teñen poliños. Un macho levaba unha suculenta araña e pousou para Bichos.

Chasco común (Saxicola torquata) carrexando bicada

   En Reinante atopei unha alta densidade de paxaros de mato (Prunella, Troglodytes, etc). Este Carrizo cantaba coa máxima concentración.

Carrizo (Troglodytes troglodytes) "dándolo todo"

   Un grupo de 6 Picas levantou voo. Polas datas poderían ser aínda Picas dos prados, mais esta da foto semella arbórea. Que opinades?

Pica (Anthus trivialis?)

   Como dicía a viaxe á Mariña obedecía ao interese por atopar varias especies de hérpetos que non lograra achar durante o traballo  de campo do atlas da SGHN. E para iso visitei varias charcas de canteira localizadas a través do Sig-Pac (ferramenta extraordinariamente útil!).

Charcas de canteira abandoadas

   A carón dunha delas, atopei ún deses obxectivos: o Sapiño comadrón, reprodutor habitual en augas permanentes como son as canteiras abandoadas.
   Dous adultos descansaban baixo a clásica pedra plana e de tamaño medio (os herpetólogos sabemos tanto de pedras como de hérpetos)

  Un rasgo característico deste sapo é a liña de verruguiñas vermellas a cada lado do lombo e a pupila vertical con luz intensa. É un anuro pequeno que non supera os 50-60 mm de lonxitude.
   Casualmente Alfonso Rodrigo publicaba onte mesmo unha foto en El Pernil dun Sapiño comadrón macho portando ovos. Debido ao intenso frío que fai na meseta durante o inverno os anfibios experimentan un retraso notable respeito dos que viven en áreas térmicamente máis favorábeis, como é a Mariña lucense. Seguramente estes exemplares da Devesa (Ribadeo) xa depositaran os ovos para que eclosionasen na charca.

Sapiño comadrón (Alytes obstetricans)

    O Sapiño comadrón posúe tres verruguiñas na palma da mao, que o distinguen do seu parente Alytes cisternasii (ausente no noso país)

Rasgo diagnóstico de Aytes obstetricans: 3 tubérculos metacarpianos

  Depois pasaba pola archifamosa "Charca de Rinlo", onde atopaba a Óscar Chao Penabad con quen estiven a facer varias prospeccións.
  Alí milleiros de cucharóns de Sapo corredor (Bufo calamita) abarrotaban as augas someiras. Comentábame logo Óscar que atopou restos de 8 sapos perto dalí, penso que predados por Lontra (Lutra lutra), logo de ver as fotos dos restos e dos excrementos do carnívoro.

Cucharóns de Sapo (Bufo calamita probablemente)

  Chegou a Primavera e con ela os insectos.Os odonatos son unha das ordes mellor coñecidas polos naturalistas afeizoados coma min, e este lavacú ficaba pousado na Charca de Rinlo

Lavacú de Fonscolombe (Sympetrum fonscolombii)

     As citas de odonatos podedes pasarllas a Martiño (a través de min) ou colgalas na web Biodiversidade Galiza e Norte de Portugal

    Conquerido o obxectivo primario (Alytes) fun polo secundario (Podarcis muralis), sabedor da dificuldade extraordinaria de atoparen poboacións fóra da fortaleza de Ribadeo. Pero teño a convición de que tivo que expandirse cara o Oeste, empregando os numerosísimos muros lindeiros e de casas que abondan na rasa da Mariña.

Muros vellos de pedra en Rinlo (Ribadeo)

  Neste caso, non fun quen. Únicamente atopei Lagartixas galegas.

Lagartixa galega (Podarcis bocagei)

      A charca de Rinlo é un humidal interesante durante o paso primaveral. Onte 2 Combatentes (Philomachus pugnax) e 1 Pernalonga (Himantopus himantopus) eran o máis salientábel.

Combatente (Philomachus pugnax)

  A Pernalonga estaba anelada. Óscar tirou algunha foto mellor para lla remitir a Antonio a ver qué nos conta El Señor de las Anillas.

Pernalonga (Himantopus himantopus)

   De volta para Ferrol parei nos montes de Lourenzá, perto de Mondoñedo. Quería ver como quedara aquilo logo das obras da A-8. Case mellor que non fose, pero algunha zona quedou intacta..

Monte Carracedo (830 m.) na Serra de Lourenzá

    Despídome coa foto desta Píntega común da variante bernardezi. Pedro Galán estudou a bioloxía reprodutiva de salamandra e segundo el as poboacións do Xistral son vivíparas, que paren xuvenís xa metamorfoseados, vaia. Probablemente este exemplar da serra de Lourenzá pertenza ao mesmo fenotipo (S.S. bernardezi puro)

Píntega común (Salamandra salamandra bernardezi)

  E ao loro coa próxima saída. Finalmente non será a Arribes, pero entusiasmará igualmente aos amigos herpetólogos (a excursión foi proposta de Martiño, non vos conto máis)