Seguidores e seguidoras

viernes, 26 de abril de 2024

Laguna de Valdoviño, se mantiene el paso migratorio

   Estos días he tenido la oportunidad de hacer alguna escapada a la laguna de Valdoviño. Pero para escapada la de este corzo, que ayer cruzaba la laguna mientras yo intentaba hacer el censo de limícolas bajo una lluvia persistente a primera hora de la mañana.

Corzo (Capreolus capreolus) dándose un bañito


OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:4000   V:1/400   F:6,3


    Como se aprecia en las imágenes sólo espantaba a las limícolas que se encontraban justo en su trayectoria pero no al resto (un perro corriendo habría levantado todo el intermareal, os lo aseguro).

Corzo (Capreolus capreolus) corriendo entre las aves sin asustarlas

  Aunque había más especies, durante esta época del año me centro en las limícolas y otras migrantes, así que no censo patos. Pongo pues la lista de este censo parcial realizado ayer. Excepto las agujas y espátulas, son cifras que saqué gracias a una secuencia de fotos de todo el intermareal, pues no llevaba el telescopio:

  • 13 Chorlitos grises (Pluvialis squatarola)
  • 33 Chorlitejos grandes (Charadrius hiaticula). Hoy, ya con telescopio, conté 41
  • 2 Chorlitejos patinegros (Anarhynchus alexandrinus, ahora) en el intermareal de la laguna. Ambos machos. Esta mañana había 4 ej, todos machos también.
  • 40 Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus). La mayoría marchaban al amanecer.
  • Aproximadamente 300 agujas colipintas (Limosa lapponica). Cifra normalita aquí.
  • 2 Andarríos chicos (Actitis hypoleucos)
  • + Archibebes comunes (Tringa totanus)
  • + Archibebes claros (Tringa nebularia)
  • 1 Correlimos gordo (Calidris canutus)
  • 17 Correlimos tridáctilos (Calidris alba)
  • 76 Correlimos comunes (Calidris alpina)
  • 18 Espátulas comunes (Platalea leucorodia). Seis de ellas salieron volando para Holanda.

Chorlitejos patinegros (Anarhynchus alexandrinus)

    Uno de los chorlos estaba anillado. Me cuenta su historial María Vidal, bióloga ferrolana que está trabajando con ellos. Nació ya en el centro de recuperación de fauna de Oleiros (procedente de un nido de Nemiña). Fue liberado en la playa de Esmelle (Ferrol), pasó el invierno en la comarca de  O Barbanza y ha llegado a Valdoviño el pasado 7 de abril. Me dice que está criando aquí.

Chorlitejo patinegro (Anarhynchus alexandrinus) con anillas de PVC

   La situación atmosférica está muy inestable. Tras dos dos semanas de fuerte NE ayer había N flojo y hoy ya variable o componente S. Por ese motivo esta mañana las cifras eran más bajas que ayer. Sin embargo los modelos de Meteogalicia apuntan a que esta tarde y durante el fin de semana vuelve el viento de N, con momentos de NE y otros de NW, así que debería aumentar de nuevo el número tanto de especies como de individuos. 

Grupo de colipintas llegando ayer al lago

Grupo de agujas colipintas (Limosa lapponica)

  Además de la migración también ha empezado la temporada de nidificación para casi todos nuestros pájaros, como este hermoso camachuelo común, fotografiado en la penumbra habitual de su hábitat (atentos al ISO!):

Camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula). Procesado de ruido con I.A.
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:51.200   V:1/320   F:6,3

 Y desde el observatorio me alegraba la mañana uno de los machos de escribano palustre habituales del sector NE del carrizal. A primeros de mayo intentaré hacer un censo lo más preciso posible en la que, recordemos, representa su principal localidad de cría gallega según el último censo publicado.

Macho cantor de escribano palustre (Emberiza schoeniclus lusitanicus)

 A ver como viene el finde...

martes, 23 de abril de 2024

Laguna de Valdoviño, visita de control 23/04/2024

   La sedimentación de limícolas en Valdoviño no está siendo todo lo importante que esperaba. Creo que puede deberse a que este año los vientos fuertes de N-NE se están manteniendo en zonas más meridionales de lo habitual, como la costa de Pontevedra o el norte de Portugal. Y es que normalmente cuando en Ferrol hay "nordés" por allí abajo tienen vientos más flojos y de componente más variable, que permite a las aves doblar el cabo de Fisterra y llegar con la gasolina justa hasta Baldaio o Valdoviño, donde tienen que parar a repostar obligatoriamente.

Orilla norte de la laguna
Sony RX10 III focal 130 mm equiv.   ISO:100   V:1/640    F:5,6

  A finales de semana la cosa va a dar un giro de 180º con la entrada de nuevas borrascas y este primer "pico migratorio" tocará a su fin. Con el cambio a SW las aves que están esperando en humedales más meridionales saldrán volando hacia el norte sin hacer escala por el camino y habrá que esperar a mayo para el segundo pico de sedimentación que, sin duda, tendrá lugar.

Agujas colipintas (Limosa lapponica) en el intermareal

 Esta mañana me acercaba hasta la laguna con la Sony RX10 III y antes de comenzar el censo realizaba la sesión fotográfica.

Espátulas (Platalea leucorodia) en vuelo

Espátulas comunes (Platalea leucorodia)

Espátulas comunes (Platalea leucorodia)
Sony RX10 III focal 600 mm equiv   ISO:100   V:1/800   F:5,6

Espátulas comunes (Platalea leucorodia)

   Fue una pena no tener a mano la OM-1 con el Zuiko pero la Sony tampoco va mal (las fotos están algo recortadas, como siempre).

Espátula común (Platalea leucorodia)

Espátula común (Platalea leucorodia)

Espátula común (Platalea leucorodia)
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:100   V:1/1000   F:4

 Vamos con las cifras de los más interesante:
  • ++ Ánades frisos (Mareca strepera)
  • +++ Ánades azulones (Anas platyrhynchos)
  • 1 Ánade rabudo (Anas acuta)
  • 2+ Zampullines chicos (Tachybaptus ruficollis)
  • 1 Focha común (Fulica atra) en el cinturón de carrizal del oeste al norte de A Pesqueira
  • 1 Chorlito gris (Pluvialis squatarola)
  • 25 Chorlitejos grandes (Pluvialis squatarola)
  • 1 Chorlitejo patinegro (Anarhynchus alexandrinus, ahora). En el intermareal del lago
  • 2 Zarapitos trinadores (Numenius phaeopus). Cuando me iba llegó un grupito más
  • 175 Agujas colipintas (Limosa lapponica). Para mí es la especie más destacada en los pasos de primavera, con cifra récord de hasta 1690 ej. el 01/05/2013
  • 1 Andarríos chico (Actitis hypolucos)
  • 9 Archibebes comunes (Tringa totanus)
  • 2 Archibebes claros (Tringa nenularia). Creo que en el "Lago Pequeno" estaban las otras especies de Tringa avistadas estos días pero no llegué a identificarlas
  • 12 Correlimos tridáctilos (Calidris alba). En mayo llegará todo el mogollón.
  • 178 Correlimos comunes (Calidris alpina). Idem.
  • 10 Cormoranes grandes (Phalacrocorax carbo)
  • 1 Garceta común (Egretta garzetta)
  • 22 garzas reales (Ardea cinerea)
  • 26 Espátulas comunes (Platalea leucorodia). Si me lo cuentan hace 30 años....

Agujas colipintas (Limosa lapponica). Toma recortada
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:100   V:1/640   F:5,6

    Una de las colipintas portaba anilla metálica y PVC. Será das túas, Emilio?

Aguja colipinta anillada


Agujas colipintas (Limosa lapponica). Toma recortada
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:100   V:1/1000   F:4

Aguja colipinta (Limosa lapponica). Toma recortada
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:100   V:1/800   F:4

 Bueno, pues vuelve la lluvia y el viento del SW tan típico de esta esquina peninsular. Habrá que esperar unas semanas para ver el "segundo pico migratorio" que, probablemente, será más importante en cuanto a números.

domingo, 21 de abril de 2024

Moeche, seguimos con la operación Mustela

    Uno sigue inmerso en la "Operación Mustela". El dramático cambio que está teniendo lugar en el paisaje gallego está terminando también con los mustélidos asociados a esos prados y cultivos con setos vivos tan tradicionales de la campiña atlántica europea. Y sigo intentando fotografiar alguna de las dos especies del género mustela. Hablamos de la comadreja (Mustela nivalis), algo factible por ahora, y del armiño (Mustela erminea), algo prácticamente imposible en la zona costera.

    Esta mañana volví a mi local patch de Moeche, antes de que desaparezca bajo una mega-plantación de arándanos. Llevaba la Olympus OM-1 con el 100-400 mm. Una cámara que entre sus opciones de enfoque predictivo dispone de varios modos de enfoque: modo aves, modo vehículos o... modo mascotas (gatos y perros). Pensé que el modo mascotas podría ser útil para mustélidos, así que escogí ese parámetro para el transecto de hoy (no os riáis, cabrones!).

 Como suele pasar, los resultados de los muestreos dieron resultado cero en cuanto al objetivo. Aunque un par de corzos jóvenes animaron la mañana cruzando la carretera muy cerca de mi coche.

Corzo (Capreolus capreolus) con enfoque predictivo para mascotas
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:1600   V:1/800   F:6,3

   Además del enfoque predictivo para mascotas (esas risas....) la OM-1 dispone de un "teleconvertidor digital". Vamos, el zoom digital de toda la vida que tiene cualquier bridge. Para cosas puntuales puede ser útil pero yo sigo prefiriendo el enfoque óptico y editar después el archivo original, porque obtienes mejor calidad. Para muestra este mirlo. Va primero el JPEG con zoom digital 2X y después la toma con zoom óptico recortada con el mismo recorte y editada manualmente.

Mirlo común (Turdus merula). Disparo con teleconvertidor digital 2X
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:2500  V:1/640   F:6,3

Mirlo común (Turdus merula). Archivo RAW original editado con I.A.
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:2500  V:1/640   F:6,3

    De aves poco que decir. A destacar el primer zarcero común (Hippolais polyglota) de la temporada y las típicas aves de carácter eurosiberiano que subo a ebird en todos los muestreos. También una pareja de picos picapinos (Dendrocopus major) explorando un viejo tronco de aliso con agujeros perforados quizá por ellos mismos.

Pico picapinos (Dendrocopos major)

     En fin, un muestreo bastante triste. Pero aquí seguimos, camino del millón de visitas, por cierto.

viernes, 19 de abril de 2024

Escribidor das canaveiras (Emberiza schoeniclus) na Frouseira

  A migración está chegando ao seu momento máis importante (finais de abril - meados de maio) e a lagoa da Frouseira está nestes momentos nunhas condicións óptimas para receber todas as aves que pararán a descansar mentras sopre o vento de nordés que vai estes días.

Intermareal da lagoa de Valdoviño

Mazaricos chiadores (Numenius phaeopus)


Fuselos de rabo pinto (Limosa lapponica)
Canon SX70 focal 1365 mm  IO:400   V:1/500   F:6,5

   Por motivos persoais collín dous días libres no traballo que aproveitei para facer dúas mostraxes de control na lagoa onte e hoxe. Polo de agora as cifras son moi cativas pero comeza haber material. Poño a lista de acuáticas observadas no censo de onte. O grupo de carráns foi observado o día anterior con Paula Aradas (non poño gaivotas). Vai todo segundo a nova listaxe de nomes vulgares galegos.

  • 1 Cisne mudo (Cygnus cygnus)
  • 1 Pato mandarín (Aix galericulata)
  • 4 Cercetas albelas (Spatula querquedula)
  • ++ Patos cincentos (Mareca strepera)
  • ++ Lavancos reais (Anas platyrhynchos). Esta mañá observada a primeira rolada da primavera. Unha femia con 10 pitos de curta idade.
  • 1 Pato rabilongo (Anas acuta)
  • 14 Cercetas eurasiáticas (Anas crecca). Onte vin algunha menos
  • 1 Zurrasca eurasiática (Rallus aquaticus) escoitada onte
  • 2 Galiñas de auga comúns (Gallinula chloropus)
  • 2 Galos de auga comúns (Fulica atra). Ún na zona da "Pesqueira" e outro no cinto de canaveira do SE
  • 1 Píldora cincenta (Pluvialis squatarola)
  • 40 Píllaras reais (Charadrius hiaticula)
  • 13 Mazaricos chiadores (Numenius phaeopus)
  • 141 Fuselos de rabo pinto (Limosa lapponica) contados hoxe. O seu número irá aumentando nos próximos días
  • 3 Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos)
  • 1 Bilurico manchado (Tringa glareola) observado ontes no "Lago Pequeno". Na foto, moi mala, xa mo parecera. Pouco despois levantou o grupo de limícolas no que estaba integrado e escoitei o seu reclamo de vóo trisilábico diagnóstico.
  • 5 Biluricos comúns (Tringa totanus)
  • 1 Bilurico escuro (Tringa erythropus)
  • 2 Biluricos pativerde (Tringa nebularia)
  • 2 Pilros tridáctilos (Calidris alba)
  • 25 Pilros comúns (Calidris alpina). Pequena avanzadiña do que virá
  • 5 Corvos mariños grandes (Phalacrocorax carbo)
  • 7 Garzas reais (Ardea cinerea)
  • 8 Cullereiros comúns (Platalea leucorodia)

Bilurico manchado (Tringa glareola), no círculo verde

Carráns cristados (Thalasseus sandvicensis)
Canon SX70. Distancia: 150-200 m aprox

  Outras especies de interese non acuáticas foron:
  • 1 Tartaraña cincenta (Circus pygargus) femia. Chegou voando alto desde o nordés e foi cara as toxeiras do cabo de Ponta Frouseira e ao sistema dunar. A especie, en perigo de extinción, debeu ser reprodutora en moitos montes litorais ata a década dos setenta ou oitenta. Eu tiven a fortuna de ver as últimas tartarañas do concello de Ferrol, nos anos oitenta. Agora esta rapina é visíbel únicamente durante as migracións.
  • 1-2 Folosas das canaveiras (Acrocephalus scirpaceus) cantando na parte sur da canaveira. Primeiro rexistro anual.
  • Unha familia de subeliños comúns (Aegithalos caudatus) onte xunto ao observatorio ornitolóxico. Tiñan cando menos 3 polos voantóns. Unha preciosidade.
  • Bico de lacre ondulado (Estrilda astrild). Observados hoxe 1-2 ex na canaveira. Ún deles carrexaba herbiñas para contrución do niño. Se ninguén di o contrario sería o primeiro caso de reprodución rexistrado aquí desta especie invasora
  • 3 Escribidores das canaveiras (Emberiza schoeniclus lusitanicus) machos, observados nos lugares habituais.

Tartaraña cincenta (Circus pygargus) femia 

Subeliño común (Aegithalos caudatus) voantón

Adulto logo de dar bicada ao polo

Subeliño común (Aegithalos caudatus) voantón
Canon SX70 focal 1365 mm   ISO:640   V:1/160    F:6,5

 A observación dos tres machos de escribidor das canaveiras é a mellor das novas, coñecendo o estatus de "especie en perigo de extinción" que mantén en Galiza. Un conteo máis prolongado e con mellor campo de visión conlevaría seguramente a cifra habitual de 5 territorios, que considero a poboación reprodutora normal. De ser así A Frouseira manteríase, por tanto, como a principal localidade de cría da especie en todo o país. 

Machos de escribidor no sector NE da canaveira

  Por incríbel que pareza e logo de tanto teatro levado a cabo pola Consellaría de Medio Ambiente, na Frouseira non dispomos dun observatorio desde o cual poder censar con normalidade esta especie tan ameazada, que conta cun plano de protección específico. Actualmente o único "observatorio" desde o que poder facer un censo algo aproximado é un camiño particular situado ao sur da lagoa, con unha distancia de observación absolutamente brutal e limitada por obstáculos visuais de todo tipo (básicamente salgueiral de ribeira):

"Observatorio" para censo de Emberiza schoeniclus lusitanicus

 En fin, os da Xunta teñen cousas máis importantes que facer, supoño. Terminamos coas fotos testemuñais que puiden tomar ao "macho do claro sur":

Macho cantor de escribidor das canaveiras
OM-1 + Zuiko 100-400 mm + MC 1,4X   ISO:400   V:1/640   F:9

Imaxe anterior recurtada ao 100%

   E con esta marabillosa nova rematamos o post. A ver se algún se entera do que é realmente importante e do que supón simplemente unha anécdota ornitolóxica.

martes, 16 de abril de 2024

Otro encuentro con el murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii)

       Hace diez años tuve la fortuna de observar un murciélago a plena luz del día y poder fotografiarlo con la Canon SX50. El lugar fue precisamente el embalse de As Forcadas y la especie un murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii), identificado por mi amigo Manuel Arzúa Piñeiro, del grupo Morcegos de Galicia.

Murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii)

   Por desgracia no guardé los originales, sino unas copias recortadas mal editadas (error fatal de fotógrafo novicio). Al menos sirven como testimonio gráfico del encuentro aquella gris y húmeda mañana de junio.

Murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii)

    Este quiróptero es habitual en hábitats ribereños o pantanosos y se ha detectado en varios puntos de la comarca, entre ellos la laguna de A Frouseira, donde se han instalado cajas nido para murciélagos en el observatorio de aves.

Cajas nido para quirópteros

  El domingo por la tarde Manu me avisó que había encontrado un murciélago en una de las cajas y necesitaba sacarle alguna foto, así que fuimos para allá. La cosa no fue fácil porque están situadas bastante altas y no había manera de acercarse. Además tuvimos que usar una linterna como flash. Tras varios intentos fallidos conseguimos pillarlo bastante bien.

Murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii)
OM-1 + Zuiko 100-400 mmm   ISO:2500   V:1/320   F:6,3

  Según Manu en las fotos se aprecia además que pertenece al morfotipo M.d. nathalinae, más oscuro y sin contraste dorso/ventral. Esta variante permanece en "fase de estudio" taxonómico desde que fue descrita por un francés allá por los años 70 y es posible que se acabe segregando como especie aparte en base a los modernos estudios genéticos.

Murciélago ratonero ribereño (Myotis daubentonii)
OM-1 + Zuiko 100-400 mmm   ISO:3200   V:1/320   F:6,3

 Bueno, no todos los días se puede fotografiar un murciélago vivo de día. Termino agradeciendo a Manu la colaboración en el post, porque el mundo de los quirópteros es casi desconocido para muchos de nosotros. Y son unos bichos realmente fascinantes.

lunes, 15 de abril de 2024

Embalse de As Forcadas, visita de control

 Este fin de semana realicé dos visitas al embalse de As Forcadas (Valdoviño). Tenía en mente dedicarme a fotografía macro pero hubo que cambiar de planes. EMAFESA ha subido el nivel hídrico hasta el máximo, inundando así el sitio al que pretendía llegar.

Cola de Vilaboa

   Por otra parte cada año que pasa resulta más complicado acceder a la orilla del pantano. Esto es debido a la proliferación de vegetación densa (zarzal o sauceda) y a los cada vez más numerosos pastores eléctricos, que a menudo no respetan la servidumbre de paso. Ahora resulta imposible acceder a muchos de mis antiguos puntos de observación.

Pastores eléctricos

     Y desde los pocos "observatorios " accesibles la distancia a las aves suele ser mucha.


  En ambas visitas me limité a la cola de Vilaboa, donde encontraba una pareja de ánade friso (Mareca strepera), un pato que en a corto plazo podría empezar a nidificar en Forcadas, a juzgar por las observaciones primaverales de los últimos tiempos.

Ánade friso (Mareca strepera)

  Los zampullines chicos se verán muy beneficiados por esta súbita subida del nivel del agua (que casualmente ha sucedido al poco de empezar la temporada de pesca, no sé yo...). En la cola censaba un mínimo de 6 ejemplares, que probablemente eran 8 o más; pongamos 4 territorios.

Zampullín chico (Tachybaptus ruficollis)

 La temporada de cría ha empezado y cuando se encuentran más de dos zampullines hay lío asegurado. Uno acaba siempre saliendo por patas, nunca mejor dicho.

Zampullines chicos (Tachybaptus ruficollis)


Pareja feliz tras la victoria

 Es una pena la distancia de estas observaciones. El sábado llevaba la OM-1 con el 100-400 y el domingo la Canon SX70. Ni con una ni con otra me convencieron los resultados. Cuando hay tantos metros por el medio echo de menos la Nikon P1000 (que también me arrepiento de haber vendido porque en estos casos es un cañón).

                                            Zampullín chico (Tachybaptus ruficollis)

    Un ejemplar estaba alimentándose de cangrejos americanos, como casi siempre. Primero le van arrancando las patas y pinzas, poco a poco. Después se tragan la pieza.

               Zampullín chico (Tachybaptus ruficollis) comiendo Procambarus (imagen muy recortada)
                           OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:400   V:1/800   F:7,1

Zampullín chico (Tachhybaptus ruficollis). Imagen muy recortada
Canon SX70 (focal 1365 mm)   ISO:100   :1/500   F:6,3

   También observé 3 gallinetas, el único rálido que cría con regularidad, aunque en número alarmantemente decreciente.

Gallineta común (Gallinula chloropus). Toma muy recortada
Canon SX70 (focal 1365 mm)   ISO:160    V:1/640   F:6,5

Frente a frente

 Terminamos con unas fotos de pajarillos y de paisaje al amanecer:

Chochín (Troglodytes troglodytes)
OM-1 + Panasonic 100-300 mm    ISO:800   V:1/250   F:5,6

Tarabilla común (Saxicola rubicola). Imagen muy recortada
Canon SX70  (focal 1365 mm)   ISO:400   V:1/250   F:6,5

Petirrojo (Erithacus rubecula)
Canon SX70  (focal 1365 mm)   ISO:250   V:1/320   F:6,5

OM-1 + Panasonic 14-42 mm  ISO:200   V:1/200   F:5

OM-1 + Panasonic 14-42 mm  ISO:200   V:1/320   F:7,1