Seguidores e seguidoras

domingo, 26 de marzo de 2023

El valle del Xuvia, notas bioclimáticas y paisajes

   Existen diferentes clasificaciones para determinar el tipo climático de una región según sus valores de temperaturas mínimas y máximas, períodos de sequía o helada, precipitaciones, etc. La AEMET utiliza la clasificación climática de Köppen. Siguiendo este modelo el valle del Xuvia - en el centro del círculo rojo - tendría clima Cfb, o sea, Templado sin estación seca. Según la clasificación de Allué estaría dentro del tipo V (VI) o clima Atlántico Europeo y según Papadakis la zona estaría dentro del rango Mm-Hu o Marítimo Templado, aunque existen más modelos (yo de chaval le daba a estas cosas). Todas vienen a decir los mismo sobre mi local patch: no hace excesivo frío ni excesivo calor pero tenemos mucha lluvia repartida a lo largo de todo el año, con máximos marcados en otoño-invierno y mínimos en verano, sin llegar a registrar sequía.

  Si tomamos como referencia San Sadurniño, "epicentro" de mis andaduras por el Xuvia, el visor climático de la AEMET indica que la temperatura media anual sería de 13,5ºC, con 9ºC de media en el mes más frío (enero) y 18,6ºC el más cálido (agosto). Respecto a la lluvia hablamos de un total de 1654 mm anuales (48 mm en julio y 220 mm en diciembre). Es una proyección que hace la AEMET, pues no dispone de estación meteorológica in situ.

Valle del Xuvia desde Lamas (San Sadurniño)

    Pensando en los y las lectoras de fuera os pongo unas fotos de la zona para que conozcáis cómo es la Galiza litoral. Básicamente un mosaico heterogéneo y caótico en el que predominan pequeñas fincas de huerta, cultivo o prado, bosques galería al amparo de los numerosos ríos o arroyos, retazos de fraga (bosque caducifolio autóctono) y sobre todo repoblaciones de eucalipto, que cubren casi la totalidad de nuestros montes en el piso colino. 



    Ahora podéis ver unas fotos de paisajes que me encuentro habitualmente durante mis paseos naturalistas.





  Los prados más húmedos están ahora cubiertos con agrión de prado (Cardamine pratensis).


  Con una cámara de sensor micro 4/3" ya puedo jugar un poquillo con el desenfoque en la composición. Son humildes  arrebatos de fotógrafo que a veces se me suben a la cabeza.

Agrión de prado (Cardamine pratensis) Fam. Brassicaceae
OM-1 + Zuiko 100-400 mm (a 150 mm)   ISO:800   V:1/400   F:6,3

 Lógicamente dispongo de un bokeh mucho mayor que con las bridge.

Agrión de prado (Cardamine pratensis) Fam. Brassicaceae
OM-1 + Zuiko 100-400 mm (a 100 mm)  ISO:640   V:1/250   F:8

 Termino con unas fotos de artrópodos fotografiados hace tiempo en una charca de Moeche.

Araña acuática sp (imagen muy recortada)
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:800   V:1/250   F:6,3

  Fui incapaz de identificar esta araña, ni siquiera consultando el artículo publicado por Emilio Martínez Sabarís en la revista Mobella (del grupo naturalista Hábitat). A ver si él o alguna otra persona me echa una mano. Es una especie acuática que camina por la superficie en las aguas estancadas de la comarca de Ferrol. 

Araña sp Fam. Salticidae
OM-1 + Zuiko 100-400 mm  ISO:640   V:1/160   F:6,3

 Este escarabajo buceador si pudo ser identificado gracias a las herramientas de Observado, la web que utilizo para subir citas de "no aves".

Agabus bipustulatus. Fam. Dytiscidade
Ejemplar capturado y devuelto a su hábitat
  
   Y ya se sabe que "la primavera la sangre altera". Que se lo digan  a estos zapateros.

Zapatero de río (Aquarius najas), pareja en cópula
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:4000   V:1/320   F:6,3

  Bueno, hasta el próximo post!

martes, 21 de marzo de 2023

Mais datos de martaraña (Martes martes)

    Vinte anos atrás tiña unha morea de espazos naturais cercanos a Ferrol para bichear aos que podías chegar en 15 ou 20 min de coche. Hoxendía todos eles (a maioría en entornos litorais) son auténticos parques caninos, e como valoro moito a miña tranquilidade levo anos explorando lugares onde poder camiñar sen cruzarme con esa tropa, aínda que sexan espazos naturais máis modestos cunha fauna menos glamourosa. E o val do Xuvia está a ser a miña táboa de salvación cando teño pouco tempo ou non podo conducir moito, como agora.

Transecto no val do Xuvia

    O domingo investiguei un novo percorrido na parroquia de Lamas (San Sadurniño). Atopei varias plantas en floración típicas de comezo da primavera.

Abrótega (Asphodelus albus) Fam. Xanthorrhoeaceae
OM-1 + Panasonic 100-300 mm  ISO:1250   V:1/200   F:5,6

Centella de auga (Caltha palustris)
OM-1 + Panasonic 100-300 mm  ISO:1600   V:1/400   F:5

Centella de auga (Caltha palustris) Fam. Ranunculaceae
OM-1 + Panasonic 100-300 mm  ISO:1600   V:1/400   F:5,6

 Mentras non recupere non podo levar o tele grande, así que montei o Panasonic 100-300 mm no corpo da OM-1. A verdade é que se nota moito no peso. E coa Olympus podes esquecer o problema da luz, tomando boas fotos con rangos de ISO incríbelmente altos.

Tritón ou pintafontes común (Lissotriton boscai)
OM-1 + Panasonic 100-300 mm  ISO:16.000   V:1/200   F:6,3

Hábitat do pintafontes común

Rá vermella (Rana parvipalmata)
OM-1 + Panasonic 100-300 mm  ISO:1600   V:1/200   F:5,6

   O momento escatolóxico da xornada chegou con esta caca de martaraña (Martes martes). Aínda que evito manipular excrementos neste caso fago excepción e adoito collelos cun pao para ulilos, porque teñen un cheiro nada noxento, que mesmo recorda algo a froitos secos coma noces ou avelás.

Excremento de martaraña (Martes martes)

   Entre cacas atopadas e observacións directas axuntei deceas de citas da especie. Neste mapa aparecen só as que subín á plataforma Observado desde 2021 pertencentes ao val do Xuvia nos concellos de Moeche e san Sadurniño.

Citas propias de martaraña no val medio do río Xuvia

 Cando voltaba para casa atopei a Roberto Sanxurxo, seguidor deste blogue que vive precisamente en Lamas e pasoume un vídeo que tomou cunha cámara de fototrampeo nun souto da súa propiedade (a cita non aparece no mapa pero está moi cerquiña da primeira pola esquerda). Non puiden subir o vídeo ao post así que saquei varios fotogramas que poño a continuación:

Martaraña (Martes martes) sobre tronco
Cámara de fototrampeo (Roberto Sanxurxo Muíño)


  Nas imaxes vese como a martaraña está uliscando e semella lamber algo que hai sobre o tronco. Ignoro se eran formigas ou os liques iso que lambía.




  Unha mágoa non poder subir o vídeo, por exceso de peso, pero as fotos tamén quedan moi chulas.


Martaraña (Martes martes) sobre tronco
Cámara de fototrampeo (Roberto Sanxurxo Muíño)

   Coma outros mustélidos a martaraña ten "implantación diferida", quer dicir, os espermatozoides mantéñense no útero da femia desde o veráo mais non fecundan o óvulo até xaneiro. Logo dunha xestación de nove semanas nacerán as crías (2-4 normalmente), así que están a ponto de nacer nestes momentos. Por xuño-agosto entrarán en celo, sendo daquela máis doadas de ver durante o día.

  E con esta xoia da comarca de Trasancos terminamos por hoxe. 

viernes, 17 de marzo de 2023

Fotografía con "ayudante"

   Estas últimas semanas me ha vuelto el dolor al hombro y brazo (motivo por el que he tenido que coger la baja laboral otra vez). Hay días que se lleva bien y otros que no. Pero al menos puedo seguir "pajareando"... más o menos. 

   Hoy visitaba la laguna de Valdoviño en compañía de José Ramón Castro, que me vino de perlas para liberarme de cualquier peso. De hecho ni siquiera llevé los binoculares. Yo me limité a caminar usando únicamente mis ojos y mis oídos, mientras le decía a J.R. que me afotara alguna cosilla de vez en cuando o que mirara por el telescopio. También le dejé probar la OM-1 con el Zuiko, pues yo no puedo cargar con ese peso. Así pues todas las fotos de este post son de José Ramón.

Pareja de ánades frisos (Mareca sttrepera)
Foto: José Ramón Castro Gómez

Ánade friso (Mareca strepera), macho

Ánade friso (Mareca strepetra), hembra
OM-1 + Zuiko 100-400 mm   ISO:800  V:1/250   F:7,1

    Estamos en unas fechas buenas para ver novedades interesantes, como cerceta carretona, combatiente o aguja colinegra, pero los vientos de componente SW hacen que las aves "pasen de largo" o migren por outras latitudes. Aunque las cercetas americanas siguen aquí.

Cerceta americana (Anas crecca carolinensis) entre comunes europeas

       Esta subespecie de la cerceta común se distingue de la europea porque la línea blanca es vertical y en la parte delantera del cuerpo, mientras que en la europea la raya es horizontal.

Cerceta común americana (Anas crecca carolinensis) macho

 También continúan en la laguna los patos cuchara (Spatula clypeata), con 22 ej contados esta mañana. El número de zampullines (Tachybaptus ruficollis) era de 38 individuos mientras que el de fochas (Fulica atra) ha bajado ya a 7 ejemplares, como suele pasar en primavera.

Fochas comunes (Fulica atra)

Fochas comunes (Fulica atra)

    En el canal de desague anotábamos un mínimo de 36 chorlitos grises (Pluvialis squatarola), una limícola cuyos números han caído drásticamente desde que empezó la pandemia mascotista.

Chorlitos grises (Pluvialis squatarola)

Chorlitos grises (Pluvialis squatarola)
OM-1 + Zuiko 100-400 mm  ISO:2000   V:1/200    F:6,2

Espátula común (Platalea leucorodia) bajo la lluvia
Nikon P1000 focal 1500 mm   ISO:400    V:1/250   F:5,6

Sector norte de A Frouseira con el faro al fondo

   José Ramón está ayudando a la bióloga María Vidal en el seguimiento del chorlitejo patinegro y ya tiene localizada alguna pareja. A ver si consiguen sacar adelante algún pollo este año, porque la dictadura mascotista va a más (con la complicidad de TODAS las administraciones) y no parece que la cosa vaya a cambiar a corto o medio plazo.

Chorlitejo patinegro (Charadrius alexandrinus) en su hábitat

Chorlitejo patinegro (Charadrius alexandrinus)
Nikon P1000  focal  650 mm   ISO:200  V:1/1000   F:6,3

Chorlitejos patinegros (Charadrius alexandrinus)
Nikon P1000  focal  1200 mm   ISO:200  V:1/1000   F:6,3

  Por último, comentar que hoy escuchábamos el canto de un mosquitero musical entre los sauces de la orilla. Primera cita primaveral de este bonito insectívoro. Y terminamos con estas fotos de los "chorlos" (que diría el maestro Souza).

domingo, 12 de marzo de 2023

Censando bajo la lluvia

  Quienes vivimos por el noreste peninsular estamos acostumbrados a censar bajo la lluvia, cosa que no es ni fácil ni agradable. Porque además aquí cuando llueve suele hacer viento también. Y eso es lo que me tocó sufrir en la mañana del sábado durante una visita furtiva a la laguna de A Frouseira.

Laguna de A Frouseira un día de lluvia

    Con lluvia persistente como la de ayer lo mejor es levantar el portón del maletero para usarlo de tejado acercando el telescopio al coche todo lo posible. Pero habrá momentos en que es necesario separarse y no queda más remedio que coger el paraguas con una mano para seguir contando como buenamente puedas mientras intentas aguantar los meneos que te provoca el viento. A esto hay que sumar la escasa visibilidad, las vibraciones del trípode y que cada dos por tres tienes que limpiar el agua de la lente. Censar en estas circunstancias no es tarea apta para principiantes, ciertamente.

Pareja de ánades azulones (Anas platyrhynchos)

  A pesar de todo pude completar un recuento aproximado de las especies más importantes de la laguna, que cito a continuación:
  • 1 Cisne vulgar (Cygnus olor)
  • Varias decenas de cucharas comunes (Spatula clypeata). Cuando iba a contarlos arreció la lluvia y era ya imposible
  • 108+ Ánades frisos (Mareca strepera). Había algunos más
  • 1 Silbón europeo (Mareca penelope)
  • 223 Ánades azulones (Anas platyrhynchos). Había unos pocos más imposibles de ver
  • 201 Cercetas comunes (Anas crecca). Estupenda invernada de la especie este año, en que tuvimos récord de cercetas
  • 2 Cercetas comunes americanas (Anas crecca carolinensis)
  • 43 Zampullines chicos (Tachybaptus ruficollis), contados en un barrido rápido porque se me encharcaba la lente y no podía parar. Con total certeza había bastantes más
  • 12 Gallinetas (Gallinula chloropus)
  • 13 Fochas (Fulica atra). A ver si este año suena la flauta y se anima a criar alguna pareja
  • 1 Andarríos chico (Actitis hypoleucos). No vi más limícolas porque el lago estaba lleno debido a la pleamar pero es muy posible que hayan aparecido ya las primeras especies típicas de primavera (Calidris pugnax o Limosa limosa, por ejemplo)
  • Gaviotas típicas
  • 1 Gaviota cabecinegra (Ichthyaetus melanocephalus)
  • 3+ Cormoranes grandes (Phalacrocorax carbo)
  • 2 Garzas reales (Ardea cinerea)
  • 4 Garcetas comunes (Egretta garzetta)

Ánade azulón (Anas platyrhynchos), hembra
OM-1 + Zuiko 100-400 mm  ISO:2500   V:1/200    F:6,3

Ánade azulón (Anas platyrhynchos), macho
OM-1 + Zuiko 100-400 mm  ISO:1600   V:1/200    F:6,3

  A las 9:26 h entraba en escena el primer delincuente mascotista, momento que aproveché para abandonar el lugar, como hago siempre que aparece esa tropa. Al menos pude completar el censo (pena de cucharas...).

jueves, 9 de marzo de 2023

Primeiro Día do Naturalismo Galego

   Este 9 de marzo de 2023 celébrase o primeiro Día do Naturalismo Galego. Todo grazas ao traballo incansable do amigo Rafael López Loureiro, que durante varios meses estivo a promocionar a figura do Pai Frai Martín Sarmiento, monxe benedictino galego nacido o 9 de marzo de 1695 e que foi sen dúbidas o primeiro naturalista da nosa terra.

Ilustración de Rafael López Loureiro

   Rafa publicou numerosas entradas no seu blogue, Ao Noroeste do noroeste, para espallar a figura e obra de Martín Sarmiento. Tamén contactou con todo tipo de asociacións conservacionistas e culturais, logrando o apoio de todas elas: Consello da Cultura Galega, Real Academia Galega das Ciencias, CSIC, CEMMA, Sociedade Galega de Historia Natural, ADEGA, Verdegaia, Federación Ecoloxista Galega, Asociación Betula, etc. Como resultado vaise oficializar esta conmemoración.

   Por tanto a partir de agora cada 9 de marzo será o Día do Naturalismo Galego, o noso día. Un momento para honrar a todos os pioneiros, como Martín Sarmiento, Víctor López Seoane ou José Curt. E para seguir a denunciar as moitas ameazas que están a destruir o noso medio natural. Unhas ameazas que nestes momentos toman forma de muíños para eólica mariña na costa NW, unha zona vital para a pasaxe migratoria das aves mariñas.

Cartaz da conferencia no local da S.G.H.N.

   Mais debe ser este nove de marzo un día de ledicia para todos os e as naturalistas da Galiza, sexan persoas afeizoadas ou profisionais, divulgadoras ou investigadoras científicas. 

Rafa (con óculos) falando na mesa a representantes ecoloxistas

  Sen embargo, esta ledicia por termos un día adicado á nosa actividade favorita, está tinxida  de negro polo estado tan lamentable da nosa Natureza, que nas últimas décadas experimentou unha degradación acelerada nunca vista antes na Historia recente. Algo no que coinciden os naturalistas máis veteranos.

   Mareas negras e "sentinazos" ilegais, contaminación dos ríos desde canteiras, minas ou verquidos urbanos, eucaliptización do territorio, monocultivos intensivos que empobrecen a biodiversidade no agro, caza de especies ameazadas como a rula ou o paspallás, uso de plaguicidas e biocidas, desecación ou colmatación de humidais, incremento das especies invasoras, instalación de parques eólicos en todos os nosos montes mesmo os incluidos na Rede Natura e agora en áreas mariñas de grande importancia para as aves, mascotismo descontrolados ne praias e humidais litorais,.... A pesar de todo isto, Galiza conserva aínda un patrimonio natural que debemos coidar. E tamén podemos desfrutar a través da súa observación e estudo, que é o que facemos os naturalistas.

FELIZ 9 DE MARZO, COMPAÑEIROS E COMPAÑEIRAS NATURALISTAS!