As picas das árbores (Anthus trivialis) xa están connosco

 As picas das árbores (Anthus trivialis) xa están aquí, fieis ao seu calendario de retorno nos últimos días de marzo (alomenos polo norte de Galiza). Por tal motivo onte facía unha mostraxe en terras de Santa Mariña do Monte (San Sadurniño). Unha zona que me ten deparado non poucas alegrías pero que cada ano perde biodiversidade a pasos axigantados. Algo de culpa debe ter isto:

Pista por terreos eucaliptizados

Foto: Smartphone Samsung sp (xa non lembro o modelo)

  Aínda por riba en 2019 edificouse unha macrogranxa case no corazón da miña área de paxareo. Coma consecuencia do intenso tránsito de persoas, veículos agrícolas e camións desapareceu unha das parellas de picanzo vermello (Lanius collurio). Nunha sebe deste prado diante da macrogranxa era onde tiña confirmada a reprodución do picanzo en 2017 (preme). 

Macrogranxa de vacún ao fondo da imaxe

    Semella que o avanzo da eucaliptización e máis a instalación desta macrogranxa están a afectar tamén ao escribidor amarelo (Emberiza citrinella). Entre 2019 e 2022 fixera un pequeno seguemento con varios transectos que cubrían unha superficie dunhas 12 ha e nos que sacara 4-5 parellas reprodutoras (tedes catro citas no Noticiario Ornitoxeográfico da SGO).

     Eses territorios xa estaban ocupados nos últimos días de marzo. Sen embargo na mostraxe de onte non detectei nin un só exemplar. Unha tendencia negativa que levo observando desde que se instalou a macrogranxa. Onte non había tránsito pero o ano pasado pasaban camións cada poucos minutos pola pista levantando unha nube de po considerable. Unha pista na que estaban tres dos territorios de escribidor amarelo, un paseriforme moi raro na Galiza costeira.

Pista do transecto 2

 Si chegou a pica das árbores, que volve desde os seus cuarteis de invernada en África (o escribidor amarelo nomadea por campos da contorna durante o inverno ou migra a rexións algo máis meridionais dentro da Península sen se alonxar moito das áreas de cría).

  

Pica das árbores (Anthus trivialis)

OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3   ISO:1600   V:1/800   F:6,3

  O día 1/04/2025 observaba o primeiro exemplar da temporada. Primeiro cantando desde un cable e logo desde unha estaca, coma é habitual na especie.

Pica das árbores (Anthus trivialis)

OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3   ISO:400   V:1/400   F:6,3

 Ao día seguinte fun polas Regas de Moeche e fotografei outra pica das árbores en mellores condicións, aínda que coa Sony:

Pica das árbores (Anthus trivialis). Toma recortada

Sony RX10 III f:4  (focal 600 mm equiv) ISO:640   V:1/400   F:4,5

Pica das árbores (Anthus trivialis). Toma moi recortada

Sony RX10 III f:4  (focal 600 mm equiv) ISO:400   V:1/250   F:4,5

Paisaxes de As Regas (Moeche)

Sony RX10 III f:4  (focal 50 mm equiv)   ISO:100  V:1/160   F:3,5

  E volvín escoitar ao picapau grande "multiinstrumentista" que emprega calquer instrumento para realizar o marcado territorial. Pimeiro petando na mesma torre Metallica do ano pasado:

Torreta de electricidade empregada por picapau grande (Dendrocopos major) 

    Logo marchou para bater nun tronco, como é o habitual, para terminar cun "solo de estaca". Supoño que este macho terá engatusadas a todas as femias da contorna.

Picapau grande (Dendrocopus major) golpexando nunha estaca

    Cando voltaba para o carro esperaba unha parella de cardeal europeo. Cabo deles dous bico de lacre ondulado, especie invasora xa habitual nas mostraxes por Moeche.

Bicos de lacre ondulado (Estrilda astrild, esda) e cardeais europeos (Pyrrhula pyrrhyla, drta)

 Finalizamos coa foto dun gaio eurasiático ou pega rebordá, como se coñece en Ferrol-Trasancos. Estes días moi activos debido ao calendario reprodutor. 

Gaio eurasiático/pega rebordá (Garrulus glandarius). Foto moi recurtada e editada dixitalmente

Sony RX10 III f:4  (focal 50 mm equiv)  ISO:400  V:1/250   F:4,5

 Hoxe voltei por aló na compaña de Manolo Rei pero iso queda para o próximo capítulo.

Valle del Xuvia, el remanso de paz

   Es un poco temprano para la observación de mustélidos pero los campos del Xuvia son siempre un lugar donde apetece pasear, aunque no haya "apariciones" de esas que atraen romerías de pajareros procedentes de toda España. Mucho mejor así.

Sony RX10 III focal 44mm   ISO:400    V:1/320   F:4 (disparo a pulso)

  Me gusta poner fotos de paisaje para que los lectores sepan cómo es la comarca (casi parezco un hobbit hablando, cagoendiola). Especialmente los lectores de fuera de Galiza, que a veces tienen una visión idealizada y distorsionada de nuestro país. La realidad es ésta:

Paisajes de San Sadurniño con los montes colapsados por la eucaliptización

  Por ahora las áreas bajas en el entorno de los ríos conservan prácticas como la agricultura, muy poca ya, y la ganadería.  En estos humildes biotopos agrícolas sobrevive un modesto pero interesante conjunto de fauna entre los que destacan paseriformes y carnívoros, con presencia ya conocida del lobo ibérico (suena un poco ridículo intentar ocultarlo a estas alturas).

As Regas de Moeche

Penas Albas (Moeche)

   Estos días estoy dando paseos por allí, simplemente para escuchar el pausado fluir del río mientras de fondo suena la flauta de la curruca capirotada, el trino líquido del petirrojo o el canto repetitivo del zorzal común. Son momentos sumamente relajantes, justo lo que más necesito ahora.

  Las edificaciones y huertas de las aldeas ofrecen oportunidad para que muchas aves instalen sus nidos.  Por cierto, hay que tener cuidado cuando enfoquemos a las casas habitadas si andan los paisanos cerca o tendremos que dar muchas explicaciones.

Estornino negro (Sturnus unicolor) en colonia de gorriones comunes (Passer domesticus)

    Como cada año, durante la última semana de marzo han ido llegando las golondrinas a sus áreas de cría ferrolanas; porque los ejemplares avistados en semanas anteriores suelen ser individuos en paso migratorio. Ahora ya están nuestras golondrinas.

Golondrinas comunes (Hirundo rustica)

 En cambio el bisbita pratense está a punto de abandonar nuestra tierra, retornando a sus territorios de cría en el centro y norte del Continenente. Su pariente más forestal, el bisbita arbóreo, habrá llegado estos días a lugares como Santa Mariña do Monte. Tendré que hacerles una visita.

Bisbita pratense (Anthus pratensis)

Zorzales charlos (Turdus viscivorus)

Zorzal charlo (Turdus viscivorus)

Pinzón vulgar (Fringilla coelebs)

   Una de las imágenes que inevitablemente aparecen en la memoria cuando recuerdo mis años de adolescente es la visión de busardos ratoneros planeando en lo alto por estas fechas de marzo. Ahora están en celo y podemos contemplar sus vuelos de pareja o los espectaculares picados que realizan. La novedad es que en el siglo XXI una nueva ave rapaz ha colonizado estas tierras del extremo norte peninsular: el milano negro. Un bicho cada vez más habitual por aquí (con reproducción ya confirmada) pero al que no me acabo de acostumbrar. Bienvenido sea en cualquier caso.

Busardos ratoneros (Buteo buteo) y milano negro (Milvus migrans) ciclando

Milano negro (Milvus migrans). Toma muy recortada. Distancia: 230-240 m

Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:64    V:1/400    F:4

  A todo esto, pienso que el teleobjetivo famoso que tanto deseo va a tener que esperar. En estos momentos tengo otras prioridades. Venga, hasta el próximo post.

29/03/2025 Mostraxe de control na Frouseira

  Nos últimos meses cheguei a pensar que a presión mascotista diminuíra no "espazo protexido" da Frouseira. Iluso de min.... Hoxe, en 45 minutos que botei alí, pasaron un caniche, un pastor escocés, un pastor alemán e un rotweiller, todos soltos e facendo o que lles daba a gana en plena época de cría do lavanco real (varias parellas aniñan nas inmediacións do propio paseo e os primeiros pitos están a piques de saír se é que non saíron xa). 

  O pastor alemán achegouse a min case tocándome cando gardaba o trípode no maleteiro do coche mentras o seu dono escoitaba música no iphone e non facía amago sequera de chamalo. O pastor escocés corría cen metros diante do seu propietario asustando canta ave había no borde da lagoa (métese na auga moitas veces). Co delincuente do rotweiller tiven a osadía de falar. Textualmente a nosa conversa foi así:

(Eu): "Qué, sen correa nin bozal, non"?

(Resposta): "El bozal no es obligatorio (mentira). La correa sí". 

  Despois deu volta con medio sorriso e continuou como se nada. Polo menos non me ameazou con darme unha hostia, todo un logro nesta ditadura que vivimos. O máis grave é que moitos deles pasan todos os días á mesma hora co can ceibo. O cual evidencia complicidade por parte de Policía Local, Guardia Civil e Axentes da Xunta que patrullan a diario polo paseo. Claro que se logo os propios "colegas" paxareiros van  co seu can solto por espazos naturais como Valdoviño, Cecebre ou Ortigueira incumprindo eles mesmos a lei, pois apaga e vámonos.

   En fin, de verdade que non tiña pensado falar máis deste tema. Sobretodo porque nestes momentos de forte depresión o que menos necesito son discusións ou anoxarme. Precisamente por ese motivo deixarei de ir pola lagoa unha temporada excepto momentos moi pontuais (e en horario de mediodía). Eu saio ao campo para me relaxar. E agora imos coa entrada.

ENTRADA:

  Históricamente marzo era o mes no que comezaba a pasaxe migratoria na Frouseira, con algunhas acuáticas moi habituais nestas datas: cerceta albela (Spatula querquedula), pato rabilongo (Anas acuta), píllara pequena (Thinornis dubius), fuselo de rabo negro (Limosa limosa), bilurico común (Tringa totanus) ou combatente (Calidris pugnax). Non é que fosen todas elas anuais pero era raro o mes de marzo en que non aparecían varias destas especies. Sen embargo neste 2025 non vin ningunha aínda nin atopei citas doutros observadores.

Cullereiros comúns (Platalea leucorodia)

Nikon P950 focal 1400 mm    ISO:400    V:1/400    F:6,3

   Esta mañá levei a P950 por aquilo de darlle uso tamén. 

Cullereiros comúns (Platalea leucorodia)

Nikon P950 focal 1400 mm    ISO:400    V:1/400    F:6,3

 Fixen un censo completo da lagoa que dou a continuación:

• 14 Patos cincentos (Mareca strepera). A lagoa estaba baleirando logo dunha forte preamar de madrugada, así que moitas anatídeas ficaban aínda en áreas de canaval
• 85 Lavancos reais (Anas platyrhynchos). 56 machos e 29 femias, todas acompañadas pola súa parella. O resto de machos espallados individualmente pola lagoa sen formar grupos patentes agás ún de 5 exemplares que perseguían en vóo a unha femia sobre a xunqueira
• 61 Cercetas eurasiáticas (Anas crecca)
• 18 Gaivotas choronas (Chroicocephalus ridibundus)
•  Gaivotas grandes comúns (Larus michahellis/fuscus). Poucas deceas
• 1-2 Mergulletes comúns (Tachybaptus ruficollis). Hai máis. Non me parei con eles. Como xa dixen a lagoa estivera moi chea de madrugada e cando pasa iso métense no canaval
• Uns 10 corvos mariños grandes (Phalacrocorax carbo)
• 18 Cullereiros comúns (Platalea leucorodia)
• 2 Garzas brancas pequenas (Egretta garzetta)
• Varias garzas reais (Ardea cinerea)
• 1 Tartaraña das xunqueiras (Circus aeruginosus). Por certo, veño de ler en ebird (preme) unha interesantísima cita de Pablo Vázquez, Ángel Couce e Raquel Iglesias na que falan de dúas femias carrexando material para construción de niño na lagoa de Caque (Lugo). Quizá "unha" delas fose un macho subadulto pero en calquer caso unha observación extraordinaria. Eu desde logo non coñezo casos de reprodución de aeruginosus na metade norte galega en tempos recentes. Parabéns, rapaces!

     E así rematamos por hoxe.