Seguidores e seguidoras

domingo, 25 de maio de 2025

A Frouseira descoñecida

  Se hai dúas imaxes que caracterizan o mes de maio na lagoa de Valdoviño son o intermareal cheo de limícolas e as roladas con poliños de lavanco real. Pois nen unha cousa nen outra. Esta semana facía dous controis de limícolas. O xoves 22 contaba únicamente 6 pilros comúns (Calidris alpina) e hoxe só 8 píldoras cinsentas (Pluvialis squatarola). E mais nada. Inconcebible.

Pilros comúns (Calidris alpina)

     Onte avisoume Xabi V. Pumariño de que había tamén 2 píllaras douradas, 1 píllara dourada americana e 1 combatente, mas hoxe non fun quen de velos.

Píldoras cinsentas (Pluvialis squatarola)

  A pasaxe migratoria é un fenómemo moi complexo que depende das circunstancias climatolóxicas, do que acontece nas áreas de cría e tamén nas de invernada das especies que logo pasan por aquí, ou das propias tendencias poboacionais, por exemplo. Ademáis non podemos esquecer que a cantidade de limícolas que sedimentan en Valdoviño e que a nós nos parecen "moitas" (entre uns centos e varios millares) non deixa de ser unha parte ridículamente minúscula do total europeo. Por estes motivos podo entender ata certo ponto que este ano o paso non pasara por aquí, valla a redundancia.

 O que me costa caro entender é que a estas alturas non haxa roladas de lavanco real (como si vin no pequeno rego de Basteiro). Penso que alguén veu polos (por eBird) pero o normal en maio sería ver con facilidade varias femias con polos xa de diferentes idades en calquer momento do día.

Lavanco real (Anas platyrhynchos)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3    ISO:3200   V:1/200    F:8

 O máis curioso é que hai moitos lavancos emparellados por todas partes, e cada vez máis confiados cara o ser humano. Mas non hai polos. Podemos concluir definitivamente que houbo un fracaso masivo este ano por causas que ignoro mas imaxino. Ademáis das adversas condicións meteorolóxicas desta primavera, con fortes saraibadas moi tardías, penso no omnipresente xabalí, na posible irrupción do visón americán ou da predación por parte da lontra. Pero que non haxa pitos nestas alturas é certamente preocupante.

Lavanco real (Anas platyrhynchos)
OM-1 + Zuiko 100-400 f:6,3    ISO:3200   V:1/320    F:7,1

    Cambiando de tema xa chegaron todos os picanzos vermellos. Estes días estou a velos instalados xa nos tradicionais territorios de Valdoviño ou Moeche, onde por certo o "macho do cruce" amosaba unha plumaxe tremendamente deteriorada. Non sei moito do tema mas nesta época do ano as penas deberían estar perfectas para lucir. Admítense opinións.

Picanzo vermello (Lanius collurio)
OM-1 + Panasonic 100-300 f:5,6   ISO:400   V:1/1000    F:7,1

En Meirás (Valdoviño) hai un territorio que aínda non coñecía, pola estrada ao campo de futebol.


Picanzo vermello (Lanius collurio)
OM-1 + Zuiko 100-400  f:6,3   ISO:800   V:1/500    F:6,3

    Esta mañá orballaba e quedou unha foto bonita cando o macho comezou a cantar. Se fose chuvia menos miúda aínda había quedar mellor a foto.

Picanzo vermello (Lanius collurio), macho cantando
OM-1 + Zuiko 100-400  f:6,3   ISO:800   V:1/500    F:6,3

  Esta semana, sabedor que renuncio a comprar o 150-400 f:4, Manolo Rei falábame do Zuiko de focal fixa 300 mm e f:4. Un obxectivo tamén PRO e moito máis económico (o cual non quer dicir barato).

Zuiko 300 f:4

   A verdade é que non descarto esa posibilidade. Sen embargo ese pepino non deixa de ser algo parecido ao que xa teño, aínda que con mellor calidade. Porén a Nikon P1000 dá prestacións que ningún outro equipo pode dar. Non cabe dúbida que neste blogue foron publicadas moitas fotos que sen a P1000 serían imposíbeis. Haberá que darlle unhas voltas ao tema.

Abellón común (Bombus terrestris lusitanicus)
OM-1 + Zuiko 100-400 mm f:6,3   ISO:1000   V:1/500    F:7,1

Escarabello Chrysolina bankii. Fam: Chrysomelidae
OM-1 + Zuiko 100-400 mm f:6,3   ISO:640   V:1/320    F:7,1

 Con estas tomas de "macro" rematamos por hoxe.


venres, 23 de maio de 2025

Días difíciles y terapia naturalista, con sorpresa incluida: Locustella naevia!

    Hace un año que María entraba por última vez en el hospital, de donde ya no saldría con vida. Lógicamente los recuerdos son ahora muy intensos (estoy reviviendo todo de nuevo). Espero que los paseos por el campo y la fotografía de Naturaleza me ayuden en estos complicados días, como ya lo han hecho todo este año. La observación naturalista y sobre todo la preparación de las entradas en el blog han sido lo único que durante unas horas al día me hacían olvidar. Han sido terapia.

  En fin, sigo paseando por las campos de Moeche y San Sadurniño, a veces acompañado por Manolo Rei, al que estoy enseñando cosas básicas como saber moverse por el campo y dónde buscar bichos.

Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio)

  La aparición de pollos volantones está aumentando. En una alambrada encontrábamos un grupito de golondrinas comunes jóvenes siendo alimentada por sus padres:

Golondrinas comunes (Hirundo rustica), pollos volantones

  Seguramente proceden de cierta carpintería en la que hay una estupenda colonia de anduriñas y de la que ya os he hablado. Contamos siete volantones. Ignoro si pertenecían a la misma familia o eran dos diferentes (imposible reconocer a los adultos que aportaban la comida).

Golondrinas comunes (Hirundo rustica), pollos volantones

     Al ser un pájaro acostumbrado a los humanos permitieron que nos acercásemos bastante mientras los adultos seguían dándoles de comer. La experiencia marca el límite en el que debes apartarte para no interferir. Sin lugar a dudas fue un momento maravilloso el disfrutado con una de las aves más emblemáticas de Europa a nivel popular.

Golondrinas comunes (Hirundo rustica), pollos volantones
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:200   V:1/200    F:5

Golondrinas comunes (Hirundo rustica), pollos volantones
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:200   V:1/200    F:5

    Había que estar atento a cuando llegaban los adultos para darles "chicha".

Adulto cebando pollo


Adulto cebando pollo
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:320   V:1/1000   F:5

Golondrinas comunes (Hirundo rustica), pollos volantones

Golondrina común (Hirundo rustica) juvenil
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:200   V:1/160    F:5,6

Golondrina común (Hirundo rustica) juvenil
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:200   V:1/200    F:5,6

 La sorpresa ha llegado en una de las visitas que hicimos a la zona de San Xurxo de Moeche, donde hay unos prados seminaturales llenos de flores y de vida.

Prados en San Xurxo de Moeche

Prados hiperhúmedos con masas arbustivas de Salix atrocinerea

      Allí escuchábamos el canto inconfundible de la buscarla pintoja (Locustella naevia), un pájaro de la familia Sylviidae y migrante transahariano que en España ocupa únicamente la cornisa cantábrica. Años atrás criaba también en bastantes lugares de Galiza (citas propias y otras publicadas) pero se ha rarificado muchísimo.

  En estos campos de Moeche fue un probable reproductor, a juzgar por mis observaciones (hablamos de estación reproductora, no de aves en migración, ojo):
  • 5/07/1987 Se escucha un macho cantor en una parcela de cereal (aún había de eso)
  • 27/06/1997 En el cuaderno de campo anotaba: "moitas" (todos MM cantores). Obsérvase un exemplar no extremo W do val, na horta dunha casa. Cantaba desde unha silveira (Rubus sp) e logo desde un salgueiro (Sallix atrocinerea), a menos de 1 m. de altura ao chan.
  • 24/05/1998 Observado a menos de 10 m otro macho cantor
  • 29/06/2014 Observado el último macho cantor hasta esta semana

   Os pongo una serie de fotos tomadas entre 2012 y 2016, todas en Valdoviño, de donde parece que ha desaparecido definitivamente. Empezamos con una tremenda: una buscarla pintoja aportando material al nido. Por desgracia aquel nido se perdió cuando desbrozaron la cuneta.

Buscarla pintoja (Locustella naevia) 14/04/2012
Adulto aportando hierbas al nido. Taraza, Meirás (Valdoviño)

Burcarla pintoja (Locustella naevia) en hábitat típico

Buscarla pintoja (Locustella naevia). Valdoviño, mayo de 2016
Canon SX 60 focal 1200 mm   ISO:640   V:1/320   F:7,1

   Las buscarlas son aves espectaculares. Además de tener un canto completamente insólito (similar al ruido de un carrete de pesca recogiendo o al de un ortóptero) se mueven por las plantas casi como un ratón, "caminando" por las ramitas. Algunos ejemplares son muy mansos y permiten acercarte muchísimo, siempre que lo hagas con cuidado. 


     Hasta esta semana mis últimas observaciones de la especie habían sido el 4/06/2018 en el lago de Doniños y el 16/05/2016 en los prados de Valdoviño. En 2015 se había descubierto una pareja criando en Reinante (Barreiros), en la costa luguesa. Pienso que siguió criando unos años más. Y no conozco más citas desde entonces, al menos publicadas en las webs habituales de Galiza. Para que os hagáis una idea de la rareza de la especie.

Buscarla pintoja (Locustella naevia). Mayo de 2016
Canon SX 60 focal 1200 mm   ISO:200   V:1/250   F:6,3

   Esperemos que pueda acabar fotografiando también este de San Xurxo de Moeche, aunque el sitio es complicado de acceder. Sería una buena alegría bien merecida en estos momentos tan tristes.

domingo, 18 de maio de 2025

En Moeche con "mis" alcaudones y primera marta de la temporada

  Este fin de semana lo he dedicado a muestrear los campos de Moeche, a donde ya han llegado los migrantes transaharianos más tardíos. Entre ellos nuestros queridos alcaudones dorsirrojos.

As Regas de Casalousada (Moeche)
Sony RX10 III focal 60 mm      ISO:64   V:1/320    F:5,6

   Mis transectos no tienen mucho valor científico al no mantener una metodología sistemática (frecuencia determinada, itinerario preciso, etc). Sin embargo permiten hacerse una composición aproximada de lo que hay. A base de volver una y otra vez por el mismo sitio acabas por saber casi lo que vas encontrar.

Rastro de jabalí (Sus scrofa)

  Por ejemplo, ese lugar por el que cruza el jabalí cada noche (hoy poco antes de llegar yo) o esa excremento de marta en el lugar habitual donde le gusta marcar territorio en primavera. El sábado había uno muy fresco"recién hecho".

Excremento de marta (Martes martes)

     Hoy me encontraba otro un poco más adelante, cuando marchaba.

Otra caca de martaraña

   Paré el coche y bajé para identificar la caca. Ahora que me las conozco ya no necesito cogerlas y olerlas de cerca, algo que agradezco. Vi algo que se movía en el borde de la carretera y allí estaba la autora de la "fechoría", a la que casi cojo cagando, literalmente.

Marta (Martes martes)

  La marta apareció algo más tarde de lo habitual (9,05 h, cuando lo habitual es verlas entre las 7,00 y las 8,00 h). Llegó hasta el paso sobre el río de San Xurxo, donde estaba la caca de ayer, comprobó que todo estaba bien y continuó su camino.

Marta (Martes martes)

Marta (Martes martes). Distancia: unos 100 m (imagen muy recortada)
Sony RX10 III focal 600 mm   ISO:640   V:1/250   F:4,5

   La estación reproductora de las aves avanza sin freno.  Ayer me sorprendía un pareja de carboneros comunes anidando en el interior de un poste de cemento.

Carbonero común (Parus major) accediendo a nido

Carbonero común (Parus major) con ceba para pollos
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:200   V:1/640   F:4,5
 
  Además de las tarabillas comunes ya tenemos pollos volantones de otras especies, como lavandera blanca o zorzal charlo.
  
Pollo volantón y adulto de lavandera blanca (Motacilla alba

Lavandera blanca (Motacilla alba) alimentando volantón
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:500   V:1/400   F:4,5

Zorzal charlo (Turdus viscivorus), pollo volantón. Toma muy recortada (desde 30 m aprox)
Sony RX10 III focal 600 m  ISO:400   V:1/250   F:4

  El charlo es, sin lugar a dudas, uno de los pájaros más timidos y complicados de fotografiar entre la ornitofauna gallega. Un grupo familiar me dejó "hacerles" desde el coche.

Zorzales charlos (Turdus viscivorus). Adulto cebando volantón

Zorzal charlo. Pollo volantón. Toma muy recortada (desde 30 m aprox)
Sony RX10 III focal 600 m  ISO:400   V:1/250   F:4

Zorzal charlo (Turdus viscivorus) con ceba 

Zorzal charlo (Turdus viscivorus). Toma muy recortada
Sony RX10 III focal 600 m  ISO:200   V:1/200   F:4,5

   El camachuelo común es seguramente uno de los pájaros más bonitos de Europa. En mi opinión su población gallega ha aumentado desde finales del siglo XX. Quizá por la forestación de antiguos espacios agrícolas o quizá por la disminución de la actividad silvestrista, una práctica primitiva que podría tener cierta justificación en la Edad Media pero que está fuera de lugar en los tiempos actuales.

Camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula)

Camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula)
Sony RX10 III focal 600 m  ISO:800   V:1/250   F:4

Camachuelo común (Pyrrhula pyrrhula)
Sony RX10 III focal 600 m  ISO:800   V:1/200   F:4

  Otra buena noticia ha sido la detección de dos ejemplares de tórtola europea, especie en vías de extinción que ya es rara en la comarca de Trasancos (Ferrol). Un ejemplar escuchado y otro visto en lugares habituales de Moeche donde todavía considero probable su reproducción.

Tórtola europea (Streptopelia turtur)

    Los alcaudones dorsirrojos ya están aquí. Un pájaro emblemático del valle del Xuvia. No controlo tanto como otros colegas que leen este blog pero en mi opinión hasta la última decena de mayo no están consolidados todos los territorios, al menos en Ferrol.

Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio) macho

    Ayer pude contemplar la ceremonia de cortejo de una pareja. Por desgracia tenía el parabrisas del coche entre mi cámara y ellos. Hice lo que pude para documentar la escena.

Pareja de alcaudones dorsirrojos (Lanius collurio) en cortejo

Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio) hembra
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:200   V:1/320   F:4,5

Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio) hembra
Sony RX10 III focal 600 mm  ISO:200   V:1/250   F:4

Hábitat de alcaudón dorsirrojo (Moeche)
Sony RX10 III focal 35 mm      ISO:64   V:1/250    F:5

   Estamos en primavera, esa época mágica en que la Naturaleza se muestra con todo su esplendor, incluso en comarcas tan degradadas medioambientalmente hablando como la de Ferrol.  Por cierto, si además de ver las fotos has leído todo el texto te doy las gracias, querido lector o lectora.