Seguidores e seguidoras

sábado, 20 de julio de 2019

Fochas (Fulica atra) en Forcadas. Mientras hay vida hay esperanza

  Ya hemos hablado aquí del proceso de cuasi-extinción que ha experimentado la focha común (Fulica atra) en todo el Norte gallego. De contar con decenas de parejas reproductoras en humedales como Doniños, Forcadas o Cospeito ha pasado a ser un ave escasa con episodios de cría muy puntuales e irregulares, habiendo desaparecido de localidades históricas de cría como el Carregal de San Xurxo - Ferrol (Paco, no te calientes).

  En el embalse de As Forcadas realicé controles específicos bastante exhaustivos durante varias temporadas de cría hace unos quince años, con una estimación máxima de unas veinte parejas reproductoras de Focha en 2005. Os pongo el mapa que realicé al final de aquella temporada, con el resumen de parejas en actitud territorial o sospechosa, nidos y parejas con pollos (en negro datos de zampullín chico, en azul de focha).


  Cuando realicé aquellos censos ignoraba lo que estaba por venir. Porque en estos últimos años la focha prácticamente ha desaparecido, con casos de cría aislados como el documentado por Antonio Gutiérrez en 2017, aunque este ejemplar lleva meses sedimentado en las riberas de As Cortiñas:

 Ejemplar en principio no reproductor

  Sin embargo esta lluviosa mañana de Julio he podido confirmar la reproducción exitosa de una pareja superviviente:

 Focha (Fulic atra) con dos pollos

  La lluvia que caía en ese momento no me permitió unas fotografías muy buenas pero en estos casos el valor histórico es muchísimo más importante.


 Vista desde el "observatorio" de A Rañoa

  Uno ha aprendido a valorar lo presente gracias a su experiencia en el pasado. Es posible que dentro de unos años estas fotos me hagan soltar una lagrimita, como ocurrirá cuando veamos fotos de escribano palustre (Emberiza schoeniclus), de aguilucho cenizo (Circus pygargus), de comadreja (Mustela nivalis) o de otras muchas especies que forman parte de esa extinción masiva que está ocurriendo aquí y ahora.



Mamá focha con sus dos fenómenos

  Salí de casa con pesimismo, por esa mañana de cielo encapotado y amenazando lluvia tan habitual en el "verano" ferrolano, pero he vuelto con una pequeña sonrisa de felicidad.

17 comentarios:

  1. Enhorabuena, Xabi: una buena noticia, de la que tomo nota. Sobre todo por que no parece que vaya a mejor en estos últimos años. Ahora mismo en Sabón hay cuatro polladas... pero es que llegó a haber muuuchas más en la década pasada.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Graciñas José. A verdade é que no esperaba esta observación, sinceramente.Tiña parado alí moitas veces este ano e nunca detectara nada. Quizá porque é unha ribeira moi recortada, con dous illotes e de augas fondas (eu non teño vadeadores senón botas de caña alta, que chegan ata onde chegan). Espero con ilusión a saída á luz do traballo que estás a realizar coa especie.
      PD: Con respeito aos que te metían présa en galiciaves para que remataras xa o traballo remítome á frase bíblica: "perdónalos, porque no saben lo que hacen"

      Eliminar
    2. Por certo, José, Sabón está relativamente cerca de Carral. Se non lembro mal fora alí onde os terroristas medioambientais fixeran unha solta masiva de visón americano nunha granxa, ¿non sí?

      Eliminar
  2. Sí, así es es, y Sabón está a unos 15 km de Carral. No obstante, como sabrás, el visón americano está ya testimoniado en casi toda Galicia, y no cabe duda de que es un probado depredador de aves acuáticas, y particularmente de rálidas. Respecto a lo del trabajo de la focha, te agradezco tus ánimos, y ya queda menos, aunque progrese poco a poco.

    ResponderEliminar
  3. Home, a alguns dos “ansiosos” non nos importaria que saise publicado o censo. O que se pode discutir e se o censo debeu de sair hai anos e a avaliacion do estado cando se poda.
    Quedo perdoado porque non sei o que fago.

    Apertas

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Desde luego que, de haberlo tenido tan claro antes, César, así lo habría hecho, pero opté por sacar todo junto: los resultados del censo, el análisis de la evolución de la población nidificante desde la década de 1970, y las especulaciones sobre qué le está pasando a la focha y qué se puede hacer, si es que se puede hacer algo. Armar todo esto es un asunto complicado: primero, por la naturaleza no sistemática de los datos históricos; segundo porque su análisis plantea dudas y problemas metodológicos muy especiales; tercero, porque a medida que vas avanzando van saliendo potenciales problemas a analizar, todos ellos intercomunicados, que pueden robustecer los resultados y las conclusiones (p. ej., ¿qué pasa con las concentraciones estivales? ¿Qué relación han tenido con la población nidificante?, etc., etc.). Y qué pasa: pues que, muy animado, empiezas a bajar por el acantilado, pero luego vas viendo que es mucho más complicado de lo que en principio preveías: ves que puedes hacerlo, pero que va a llevarte más tiempo y esfuerzo... Vale, podría haber parado y sacar el censo de prisa y corriendo, pero no fue así; y no fue así porque, a medida que vas añadiendo horas es muy jodido desmontar todo y compartimentarlo. Esto pasa, en último término, porque es un trabajo no planificado en el que se manejan datos dispersos, con carencias múltiples y no coincidentes, etc., pero que realmente ves que, al mismo tiempo, son datos muy importantes en conjunto. Y eso, ahí seguimos. De todas maneras, quiero dejar sentado que si yo, entre otros, no hubiéramos planteado en su día hacer el censo de la focha, con toda probabilidad este no se habría hecho; y que yo he participado en otras iniciativas, que me costaron dinero, tiempo y mucho esfuerzo físico (y problemas familares), y no le eché en cara a los organizadores que no llegaran a publicar los resultados de, entre otros, mi "esforzado" trabajo ¿Y por qué? Porque yo sé que las cosas a veces se tuercen y se complican, y no seré yo quien juzgue a estas personas, que sin duda, cuando lo plantearon, estaban totalmente resueltas a terminarlo. Hay que ser generosos, porque, ante todo, supongo que TODOS lo pasamos bien cuando salimos una o unas pocas mañanas al campo. Dicho esto: el censo, o lo que sea, se publicará.

      Eliminar
    2. Logo da extensa resposta de José penso que está todo máis que explicado. Unha explicación que desde meu ponto de vista o mestre Souza no necesitaría ter que dar a esta alturas. Igual había que apretar a eses que nin fan nin aportan nunca nada. Pero a Souza? Estamos tolos?
      Apertas, César (que te vexo pouco por aquí últimamente)

      Eliminar
    3. Tentei comentar onte dudas veces pero desapareceron os comentarios. Sigo pensando que estados errados, isto non e un problema Eu vs Souza, porque este non e o único censo no limbo. E un problema dos voluntarios que participaron nun censo organizado por unha sociedad científica, e que cinco anos despois teñen que estar preguntando, moitas veces sin resposta.
      Como vai iso de facer/aportar? Hai que traer a vida laboral/cv para non estar dacordo con algo? Mal...
      Insisto e remato, o censo e unha cousa (que e para o que se pediron os datos) e o que vai a sacar Souza e outra diferente. E como di o dono do blog, cinco anos para sacar un censo? De Fulica? Tamos tolos..
      Xabi, se pensamos que non hai que dar explicacions despois non podemos queixarnos de que non hai relevo, que non hai voluntarios, ou que a xente non participa nos censos.

      Apertas

      Eliminar
    4. Unha pregunta, César: ¿non te parece moito mellor esperar para que haxa tamén unha diagnose ou unha análise ademáis dese censo que todos sabemos o alarmante que será?

      Eliminar
    5. Pois non, non me quería meter na parte cientifica, pero xa teriamos que estar facendo a seguinte replica do censo e ainda non temos os datos do primeiro. Non mesturemos cousas, o censo e o censo e a analise otro tema. Se fose a Xunta a que tardará 5 anos oubeabamos todos. Os guiris, que para esto saben mais que nos, explican claramente que se queres ter éxito nos programas de voluntariado tes que deixar claro dende o principio que/cando/como. Senon perderás a confianza dos participantes, e logo a masa que precisas. Op. Pers.

      Eliminar
    6. Moi boas,
      Penso que hai unha variable en todo este tema que non estades contemplando e que é a educación (ou máis ben, a falta dela). Naquela triste polémica, o importante non eran os tempos, nin o propio debate técnico que se creou, senón a falta de educación e respecto cara Souza. Podemos ter diferentes opinións sobre este tema pero o que non se pode facer é faltarlle ó respecto a unha persoa que ten traballado tanto polas aves como Souza.
      Logo, podemos opinar si unha cousa ou a contraria. Eu son da mesma opinión que Cesar neste tema e Cesar está expoñendo a súa opinión dun modo educado e polo tanto non vai a xurdir ningunha polémica, como sucedeu naquel momento. Non confundamos o "que" co "como" por que esta polémica non foi por un tema do que opinaba tal persoa, senón de como a expresou.
      Apertas,
      Martiño

      Eliminar
    7. Totalmente de acuerdo, tanto sobre lo que opina Cesar como sobre lo que apunta Martiño sobre la falta de educación y respeto: educación y respeto que a priori se merece todo el mundo, y no solo yo, por supuesto.

      Eliminar
  4. Ánimo Souza co teu traballo. Seguro que vai saír fenomenal.
    Apertas! Damián

    ResponderEliminar
  5. Xabi: como molam os teus posts, e mais cando sacas do caixom os teus cadernos. Umha foto co móbil a umha página destas jóias manuscritas "viste" o post de jeito impecável. A seguir assi. Abraço, Damián

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Pare usted! Cómo que foto com o móbil? Coa cámara e em RAW, tío, haha
      Apertas e graças, crack.

      Eliminar
  6. Este comentario ha sido eliminado por el autor.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Pois moitas grazas por demostrar públicamente que podías facer un comentario (borrado por ti mesmo pero que capturei en pantalla).
      Como diría José Mota: Tonto, que eres tonto!!!

      Eliminar

Para comentar es necesario identificarse con nombre y apellidos